وبلاگ

:

در چند دهه اخیر تجربه کشورهای مختلف گویای این مطلب است که بهترین نقطه آغاز برای ایجاد تحول در کیفیت آموزش هر کشور ، متحول ساختن درس علوم تجربی است . یکی از دلایل اصلی این امر ماهیت درس علوم تجربی است . شاید هیچ موضوع درسی به اندازه علوم تجربی ، با روش های فعال یاد دهی و یادگیری منطبق و قابل ارائه نباشد ( کیامنش ،1381 ).

یکی از صاحبنظران آموزش علوم در یک مجمع جهانی اظهار داشت :

«اگربتوانید وضعیت آموزش علوم را در مدارس خود بهبود بخشید می توانید مطمئن باشید که دانش آموزان در درس ریاضی ، زبان آموزی و … نیز پیشرفت های قابل ملاحظه ای  از خود نشان خواهند داد . اگر من یک نقطه از این پارچه رومیزی را با انگشتان خود بگیرم و بالا بیاورم ، تمام نقاط اطراف این نقطه نیز تا حدودی بالا می آید . درس علوم تجربی ، مناسب ترین نقطه برای بالا کشیدن سایر درسهاست . آموزش علوم نقطه آغاز است . »( فارمری ، 1999)

بیشتر کشورهای جهان در چند دهه ی گذشته ، نگرانی های فزاینده ای را در این خصوص که نظام آموزش و پرورش ، آمادگی کافی برای پرورش مهارت ها و دانش لازم برای کار و زندگی توأم با موفقیت را در جامعه ی پیچیده ی امروزی به شهروندان خود نمی دهد ، شاهد بوده اند (دارلینک و هاموند ، 1993 ) . بسیاری از شیوه های آموزشی مورد قبول ، از روش های تدریس گذشته مبتنی بر دیدگاه های سنتی رفتار گرایانه ، متأثر هستند که اساساً تدریس را عمل « بیان » و عرضه ی واقعیت ها و اطلاعات به دانش آموزان قلمداد می کنند . هر چند روش های مزبور به ایجاد تبحر در مهارت های سطح پایین ( که در بسیاری از ازمون ها سنجیده می شوند ) منجر می شوند ، اما عموماً در پرورش دانشها ، مهارتها و نگرشهایی که دانش آموزان برای زندگی روزمره ی خود نیاز دارند ، نا موفق بوده است . ( آقازاده ، 1384) مجموعه ای از دانشها ، نگرشها و مهارتها در زمینه علوم و فناوری که هر انسانی برای زندگی کردن به آن نیاز دارد سواد علمی و فناورانه نامیده می شود . بر خلاف الگوی های تدریس رفتارگرایانه ، روشهای نوین تدریس مفهومی از تدریس ارائه می دهند که بر پرورش دانش آموزان فکور تأکید می ورزند. . آن دسته از مهارتهای تفکر را که بیشتر در ارتباط با کاوش علمی اند ، به عنوان مهارتهای فرایندی علوم یا فرایندهای علم می شناسند . این مهارتها در واقع ابزار تحقیقات و پژوهش های علمی اند و همه روزه توسط دانشمندان علوم در حین کار و در آزمایشگاه ها به عنوان بخشی از روش علمی به کار گرفته می شوند  در همین راستا ، اهمیت راهبردهای متنوع و کاربرد آنها در کلاس درس که بتوانند ابعاد مختلف سواد علمی و فناورانه و به ویژه اهداف مهارتی را در فرد توسعه بخشند ، روز به روز بیشتری می شود . « روش پروژه » یکی از همین راهبردهاست . این راهبرد ، فرصت کاوشگری و آزمایش را در اختیار دانش آموزان قرار می دهد و آنها را در زمینه ی استدلال ، سؤال کردن ، یافتن ، ارتباطات ، برقراریر ارتباط ، ارزیابی نقطه نظرات ، چارچوب بندی مسائل ، کسب و استفاده از شواهد ، خلق دانش و درک و فهم ،  روابط و محصولات جدید ، به چالش وا می دارد و کمک می کند تا به طور همزمان دانش ، مهارت و نگرشهای ضروری در او ایجاد شود . ( آقازاده ، 1384)

1-2-بیان مساله:

امروزه در همه کشورها ، به مسئله آموزش علوم اهمیت زیادی می دهند ؛ زیرا دانشمندان ، مهندسان ، تکنسین ها و گردانندگان چرخ

 های صنعت در آینده ، امروز در پشت میزهای کلاس نشسته اند و ایجاد آمادگی های لازم در آنان بر عهده ماست . تشخیص اینکه آموختن چه چیز به دانش آموزان ضروری است و آموختن چه چیزی ضروری نیست بسیار مشکل است. در طرح جدید آموزش علوم بر آموزش روش آموختن بیشتر تکیه و تأکید می شود تا آموختن مجموعه ای از دانستنیها؛ از اینرو باید به فراگیران راه و روش یادگیری و حل مسأله را آموخت نه پاسخ چند مسئله حل شده(آسیموف و فردریک 1995).

ازجمله هدفهای مهم آموزش علوم که در همه کشورها از دهه 1990 مد نظر قرار گرفته ، تاکید بر این نکته است که باید علم را یک نوع «روش تفکر» بشناسیم و در کنار آموزش مجموعه ای از واقعیتها ، بر فعالیتهای عملی و ذهنی هم تاکید کنیم . روش تفکر در علم را « مهارتهای فرایندی یا مهارتهای یادگیری » می نامند . مهارتهای فرایندی در واقع کارهایی هستند که دانشمندان در هنگام مطالعه و تحقیق انجام می دهند . مهارتهای یادگیری را می توان به دو بخش تقسیم کرد : ا- مهارتهای فرایندی پایه : مشاهده ، برقراری ارتباط ، طبقه بندی ، اندازه گیری ، استنباط و پیش بینی مهارتهای فرایندی پایه نامیده می شوند چرا که فراگیری آنها برای پرداختن به مهارتهای پیچیده بعدی که به تفکر زیادتری نیاز دارند لازم است . 2- مهارتهای فرایندی تلفیقی : تشخیص متغیرها ، فرضیه سازی ، تحلیل فعالیتها ، تنظیم داده ها و رسم نمودار ، طراحی تحقیق و اجرای آزمایش مهارتهای فرایندی تلفیقی نامیده می شوند و مستلزم به کارگیری چند مهارت فرایندی پایه به صورت همزمان هستند . به کارگیری این مهارتها به دانش آموزان کمک می کند که برای حل مسائل خود به کاوش و تحقیق بپردازند و با انجام آزمایش به « حل مسئله » نائل شوند . بر این اساس توسعه مهارت های فرایندی در کلاس ضرورت پیدا می کند و تنها از این راه است که می توان دانش آموزان را به یادگیرندگانی مادام العمر تبدیل کرد (جی رزبا 1991).

بررسی نتایج کسب شده توسط دانش آموزان کشورمان در آزمونهای جهانی پیشرفت تحصیلی نظیر آزمون تیمز( TIMSS ) و عدم توفیق دانش آموزان ایرانی نشان می دهد که باید برنامه های ویزه ای برای ارتقای آموزش مهارتهای فرایندی در مدارس کشور طراحی و اجرا شود .تجربیات دیگر کشورهای دنیا نشان داده است که استفاده از برنامه پروژه علمی برای دانش آموزان قابلیت بالایی در فرصت سازی همزمان برای تقویت همه مهارت های فرایندی دارد.

پروژه علمی به تعریفی ساده عبارت است از کوشش انفرادی یا گروهی دانش آموزان در باره یک موضوع معیّن که آنان ضمن این کوشش هیجان انگیز علمی ، کار یک دانشمند را انجام می دهند و نگرش ها و مهارت های علمی او را پیدا می کنند . یعنی دانش آموزان سعی می کنند به دقت مشاهده کنند ، سوال بپرسند ، جمع آوری اطلاعات کنند ، فرضیه بسازند ، آزمایش کنند و نتایج کار علمی خود را جمع بندی و ارائه نمایند . (آسیموف و فردریک 1995)

برهمین اساس انجام پژوهش در زمینه اثر بخشی پروژه علمی بر رشد مهارت های فرایندی می تواند اعتماد و توجه معلمان و برنامه ریزان را به این روش در جهت توسعه این مهارتها در دانش آموزان جلب نماید و به گسترش استفاده از این برنامه در مدارس کشور و کلاس های درس کمک کند .

بنابراین در این پژوهش بررسی خواهد شدکه تاثیر طرح پروژه علمی بر عملکرد دانش آموزان کلاس پنجم شهر تهران در مهارتهای فرایندی درس علوم چه خواهد بود ؟

1-3-اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه انتخاب آن:

رویکرد جدید برنامه درسی ملی و توجه ویژه آن به محوریت پژوهش و تفکر علمی در یادگیری ، لزوم تدوین برنامه هایی را ثابت می کند که بتوانند این هدف مهم را در یادگیری محقق سازند و به چرخش مدارس کشور از محوریت دانش به محوریت تفکر کمک کنند .

در این راستا یکی از طرح ها و برنامه هایی که دفتر آموزش دبستانی وزارت آموزش و پرورش از سال تحصیلی 90-89 به صورت آزمایشی اجرا می نماید ، طرح پروژه های علمی دانش آموزان دوره ابتدایی ( جشنواره علمی جابر بن حیان ) است . با توجه به مسئولیت پژوهشگر در دفتر آموزش دبستانی(سرگروه آموزشی ) و با عنایت به اینکه پژوهشگر در تدوین و اجرای این طرح در سطح ملی مشارکت داشته است بر آن شد تا پژوهشی را به منظور بررسی اثربخشی این برنامه بر رشد مهارت های فرایندی ترتیب دهد تا شناخت بیشتر از اثرات این برنامه به موارد زیر کمک کند :

– کسب اعتماد و توجه بیشتر معلمان به اثر بخشی این برنامه

– معرفی هرچه بیشتر مهارتهای فرایندی به دانش آموزان و معلمان و راههای تقویت این مهارتها

– بهبود نتایج دانش آموزان در آزمونهای بین المللی پیشرفت تحصیلی نظیر آزمون تیمز( TIMSS )

– بررسی تفاوت یک کلاس دانش محور و یک کلاس پژوهش محور از نظر مهارتهای فرایندی

1-4-هدفهای تحقیق:

1-4-1-هدف کلی:

به طور کلی هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر طرح پروژه علمی بر عملکرد دانش آموزان کلاس پنجم شهر تهران در مهارتهای فرایندی درس علوم می باشد.

1-4-2-اهداف ویژه:

• بررسی تاثیر طرح پروژه علمی بر مهارتهای فرایندی
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت پیش بینی
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت فرضیه سازی
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت استنباط کردن
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت طراحی تحقیق
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت برقراری ارتباط
• بررسی تاثیر پروژه علمی بر مهارت تشخیص متغیرها

1-5-فرضیه های تحقیق:

• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارتهای فرایندی می شود.
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها می شود.
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت پیش بینی می شود.
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت فرضیه سازی می شود .
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت استنباط کردن می شود.
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت طراحی تحقیق می شود.
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت برقراری ارتباط می شود.
• طرح پروژه علمی باعث رشد مهارت تشخیص متغیرها می شود.

دستاورد بشر از وضعیت و فناوری های نوین، نظام اجتماعی جوامع را دستخوش تغییرات روز افزون نموده، اینترنت بعنوان یکی از مهمترین ابداعات در قرن اخیر با قابلیت ها و کارکردهای متعدد و گسترده اش، بخشهای مختلف زندگی انسانی را تحت تأثیر خودقرار داده است، مبنا و هدف اصلی اینترنت:

• برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان ها در سراسر دنیا
• ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و انتقال اطلاعات و اخبار است

اینترنت کارخود را بعنوان ابزار ارتباط جهت تبادل داده ها و منابع تحقیقاتی شروع کرد و به زمان توانست خود را تاسطح برقراری ارتباط بین افراد از طریق پست الکترونیک ارتقاء بخشد. پس از مدتی اینترنت بمنزله فضایی جدید جهت بسط فعالیتهای تجاری در امور نقل و انتقالات مالی، بازاریابی و نیز ابزار پیگیری برای مصرف کنندگان مورد توجه واقع شد. وبلاگ ها و وب سایت ها، نرم افزار های گفتگوی آنلاین، سرویس هایی پست الکترونیک …. امکانات جدیدی بودند که در پرتوی اینترنت و شبکه جهانی وب در اختیار کاربران قرارگرفتند.
در حالیکه هنوز هیچکس تصور نمی کرد که روزی جنبه اجتماعی اینترنت بصورت کاربرد آن در آید، شبکه های اجتماعی پا به عرصه وجود گذاشتند و به جرأت می توان گفت یک از تأثیرگذار‌ترین سرویس های اطلاع رسانی و اخبار شده اند شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از پایگاهایی هستند که بر مبنای تشکیلات آنلاین فعالیت می کند و هر کدام دسته ای از کاربران اینترنتی با ویژگی های خاص را گرد هم می آورند. این شبکه های اجتماعی نوع جدیدی از رسانه‌های اجتماعی هستند که امکان دستیابی به شکل جدیدی از برقراری ارتباطات و انتقال اطلاعات و به اشتراک گذاری محتوارا در اینترنت فراهم می نمایند.
شبکه های اجتماعی از جمله فیس بوک امروزه امکان کاملاً متفاوتی را در برقراری ارتباطات افراد فراهم نموده است، شبکه های اجتماعی به کلی خط سیر را تغییر داده و امکان برقراری ارتباط بین افراد گروههای یک اجتماع را با افراد و گروههای جوامع دیگر مهیا نموده است و طبیعی است که این امر تأثیرات جهانی خود را برجای خواهد گذاشت.
امروزه با توجه به استقبال گسترده شهروندان از شبکه های مجازی و ظهور ابزار جدید و فراگیر انتشار اخبار و اطلاعات در جامعه، ضرورت بررسی تأثیر آن بر تغییر ماهیت و شیوه های انتشار اخبار احساس می شود اگر چه روزنامه تلویزیون، رادیو و …. در زمان خود رسانه های جدید به شمار می آمدند اما با ورود به عصر ارتباطات و گسترش فضاهای مجازی رسانه های جدید تغییراتی را در ماهیت اطلاعات، تولید خبر و انتشار آن ایجاد کرده اند که به جرات می توان گفت تا پیش از این به یک رویا شبیه بود. تأثیر گذاری شبکه های اجتماعی ازجمله فیس بوک بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در تولید خبر، ایجاد گروه، و شبکه های علاقمند به موضوع و هدفی خاص، مشارکت اعضاء در ایجاد محتوای اخبار (تولید خبر، قدرت انتخاب و بهره برداری از تنوع آن) تاثیر بر انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، امکان عبور از مرزهای جغرافیایی، تغییر مرز و خط کشی بین رسانه و مخاطب، افزایش سرعت در فرآیند آموزش، شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار در فضای سایبری بخش از تغییراتی است که این رسانه نوظهور در مقابل سایر رسانه بر شیوه و ماهیت اطلاع رسانی ایجاد کرده است که در این پژوهش قصد بررسی آنرا خواهیم داشت.

1-1 بیان مسئله:
در زمان های گذشته که هنوز رسانه های گروهی یکی پس از دیگری پا به عرصه وجود نگذاشته بودند، اخبار و اطلاعات بوسیله دهان و گوش دامنه می گرفت و ماهها طول می کشید تا خبر یا اطلاعات گسترش عمومی پیدا کند و در نتیجه خود بخود از اثر می افتاد و به جای آنکه مانند گلوله برفی در مسیر خود حجم یابد، آب می شد بنابراین تاثیر خبر جز در محیط های بسته مانند روستا و بازار و محله و طبقه که در آنها ارتباطات سریعاً برقرار می شد تجسم نمی یافت. افراد می بایست از خانه های خود خارج می شدند و با دوستان و آشنایان در محله و قهوه خانه و سرگذر تماس حاصل می کردند تا در جریان وقایع چند روز گذشته که خبر آن تازه به محل آنها رسیده بود قرار می‌گرفتند.
با ظهور رسانه های گروهی، اخبار از طریق آن رسانه ها به خانه ها راه یافت و در یک لحظه اخبار در اختیار همه مردم شهر بلکه کشور و جهان گذاشته می شد. این رسانه ها توانستند زمان و مکان را تسخیر کنند و مرزهای اجتماعی و سیاسی و ملی را در نوردند و افکار عمومی سرنوشت خودر را به دست رسانه های جدید سپردند. از این پس این رسانه ها بودند که نقش منعکس کننده، تقویت کننده و حتی خاموش کننده اخبار را دارا بودند. مجهز بودن رسانه های گروهی و دستگاههای تبلیغاتی به تکنیک های قوی و موثر و کار آمد به آنها امکان می داد تا در راه تشکیل، هدایت و نیز به اسارت کشیدن افکار عمومی فعالیت کنند.
رسانه های گروهی قادر شوند، جنگ را در گوشه ای از جهان، زلزله را در ناحیه ای از کره زمین، کشف علمی را در آزمایشگاهی در نقطه ای از دنیا به همه مردم جهان اطلاع رسانی نمایند و بدین ترتیب مرز بین اخبار این قشر و آن طبقه، وقایع داخلی و خارجی رفته رفته از میان برداشته شد و رسانه های گروهی دائماً در جهت وحدت بخشیدن به افکار عمومی در سطح جهانی گام برداشت و تصور دهکده جهانی، در ذهن مک لوهان تشکل گرفت.
در جوامع امروز، رسانه های گروهی باورود به عرصه زندگی و اشاعه سریع اخبار و انتشار رخدادهای اجتماعی از طریق مطبوعات، رادیو تلویزیون، سینما و تئاتر، پوستر، کاست و ویدئو افکار عمومی را شکل می دهد، امروزه سرعت توزیع و اشاعه اخبار و اطلاعات مدیون رسانه های گروهی است. مراکز رادیوئی، تلویزیونی و مطبوعاتی، فرستنده هایی هستند که از نظر خبری افراد را به منزله گیرندگان خبری بی وقفه تغذیه می کند.
این سوال مطرح است که ماهیت تولید خبر و انتشار اطلاعات در بین مردم صرفاً به منابع تولید اخبار یا رسانه وابسته است؟ عموم مردم می توانند خود به یک رسانه گروهی بدل شوند:
آنچه به نظر می رسد، رسانه ها می توانند نقش غالب را در فرهنگ جامعه بازی کنند و این بازی را نه فقط با باتاب دادن فرهنگ بلکه با شرکت در فرهنگ سازی به اجرا می گذارند.
گیتلین می نویسد: “ساختارهای رسانه ای، جهان را هم برای خبرنگاران که تشریح و توصیف آن را به عهده دارند و هم برای ماکه به گزارش های آنهاچشم دوخته و به آنها اعتماد می کنیم، سازمان می‌دهند.”
شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از رسانه است که با مشارکت خبر گیرنده و خبر رساننده، ماهیت تولید خبر و انتشار را تغییر داده است. شبکه اجتماعی، رسانه ای است که امکان دستیابی به شکل جدیدی ار برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری محتوا را فراهم آورده است. شبکه اجتماعی امکان برقراری ارتباط بین افراد و گروههای یک اجتماع با افراد و گروههای جوامع دیگر را مهیا کرده است، هرروزه شهروندان جوامع مختلف می توانند عقاید، نظرات و اطلاعات خودرا با یکدیگر به اشتراک بگذارند و از این رهگذر به خلق قلمرو عمومی جهانی بپردازند.
شبکه های اجتماعی اهداف و کارکردهایی دارد که آنرا از سایر رسانه متمایز می سازد.
1- سازماندهی انواع گروههای اجتماعی مجازی: همانگونه که فلسفه وجودی شبکه های اجتماعی واقعی، تشکیل و پیوند گروههای اجتماعی بر محور مشترکات اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، شبکه های اجتماعی مجازی نیز به سازماندهی گروهها با تکیه بر اشتراکات مختلف می پردازد.
2- توسعه مشارکتهای اجتماعی: در شبکه های اجتماعی مجازی، همواره اعضای شبکه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شرکت در فعالیت های واقعی در زندگی اجتماعی تشویق می شوند و میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در جوامع مختلف بوسیله شبکه های اجتماعی مجازی افزایش یافته است.
3- به اشتراک گذاشتن علاقمندی ها توسط اعضا: رویکرد اصلی شبکه های اجتماعی، به اشتراک گذاشتن علاقمندی های کاربران شبکه با یکدیگر است و بدون آن شبکه اجتماعی معنا نخواهد داشت.
4-ایجاد محتوا توسط اعضا: بر خلاف سایر رسانه هاکه مخاطبین، چندان تعاملی در تولید محتوا و انتخاب محتوای دلخواه خودندارند، شبکه های اجتمای این فرصت را فراهم نموده اند تا مخاطبین تولید کننده، تأثیر گذارنده، دارای قدرت انتخاب و بهره برداری از تنوع بیشتری باشند، با توجه به این موضوع شبکه های اجتماعی بیش از هر رسانه دیگری قادر خواهند بود با پیشرفت و توسعه جوامع به برتری های سایر رسانه ها نظیر تلویزیون که از قوه شنیداری و دیداری به خوبی بهره می‌برد خاتمه دهد.
5- انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی:
اخبار در شبکه های اجتماعی بدون سانسور منتشر می شوند و این می تواند یک مزیت تلقی شود، هر چند امکان تکثیر اطلاعات نادرست هم در این شبكه ها بیش از سایر رسانه هاست اما امكان مقایسه و تحلیل اطلاعات برای مخاطبین وجود دارد، تحلیل اخبار که در شبکه های اجتماعی منتشر می شود، قدرت نقد و نگاه عمیق تر به مسائل اجتماعی را فراهم می کند. این رسانه به مخاطبین فرصت می دهد تا از تبعیت کورکورانه فاصله گرفته و در دراز مدت به خرد نقادانه روی آورد.
6-امکان عبور از مرزهای جغرافیائی و آشنایی با افراد و جوامع و فرهنگ های مختلف:
امروزه شبکه های اجتماعی مهد تمدن ها و فرهنگ های مختلف بشری است. وجود زبان های مختلف در رسانه های اجتماعی، امکان حضور تمام افراد جامعه را فراهم می کند و می توانند فرهنگهای مختلف در معرض دید بگذارد.

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، گروه علوم ارتباطات

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

گرایش: علوم ارتباطات اجتماعی – تحقیق در ارتباطات

 عنوان:

بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از عملکرد ارتباطی

کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

 استاد راهنما:

دکتر عبدالرضا شاه محمدی

استاد مشاور:

دکتر نسترن خواجه نوری

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
– بیان مساله تحقیق:
امروزه موفقیت سازمان­ها و مؤسسات، اعم از تولیدی یا خدماتی، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که یکی از مهم­ترین آنها مخاطبان به منظور نیل به تعالی در فعالیت ها است. دانشگاه­ها نیز بعنوان یک سازمان آموزشی باید به نظرات دانشجویان، كه در حقیقت مخاطبان اصلی فرایند آموزش محسوب می­شوند، وقوف پیداکرده، و ملاحظه نمایند كه آیا آموزش عالی در راستای نیازها و انتظارات دانشجویان حركت می­كند، یا خیر؟
دانشجویان در طی دوران تحصیل در راه ارتقای دانش تخصصی و مهارت خود، نیازمند برخورداری از وضعیت مناسب خدماتی می باشند. پاسخگویی به این نیاز دانشجویان، رسالت بزرگی است که تا اندازه زیادی با میزان توانمندی کارکنان رابطه ای تنگاتنگ دارد؛ زیرا عدم توجه به این موضوع و چشم­پوشی از آن، می­تواند خسارات جبران­ناپذیری به جایگاه دانشگاه نزد مخاطبان خود در جامعه وارد نماید. بنابراین آشنا شدن با دیدگاه­ها و نظرات دانشجویان بعنوان ذینفعان اصلی دانشگاه، نسبت به کیفیت ارائه خدمات در دانشگاه­ها به رفع نیازهای علمی، تخصصی و پژوهشی مورد نیاز درجامعه كمك می­كند.
با عنایت به اینکه میزان توانمندی کارکنان یکی از عوامل مهم و اصلی در جهت بهبود کمی و کیفی امور خدماتی در دانشگاه ها می باشد؛ بنابراین، آگاهی نسبت به نظرات و انتظارات دانشجویان از کارکنان به میزان زیادی می تواند زمینه ای عینی، مشخص و روشن را برای حل بسیاری از مسائلی كه هم اكنون اكثر دانشگاه­ها با آن مواجهند، فراهم نماید. هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد.
لذا سوال اصلی پژوهش حاضر این خواهد بود که: آیا بین رضایتمندی دانشجویان و عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب رابطه معنی دار وجود دارد؟
1-2- هدف های تحقیق
هدف کلی
تعیین میزان رضایتمندی دانشجویان از عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
اهداف فرعی
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از ارتباط کلامی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از ارتباط غیرکلامی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از سرعت انجام کار توسط کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از دقت در انجام کار توسط کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
1-3- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن:
نظام آموزش عالی به ‌عنوان بارزترین نمود سرمایه‌گذاری نیروی انسانی،‏ نقش اصلی را در تربیت نیروی انسانی كارآمد و همچنین نقش تعیین كنندهای در ابعاد گوناگون اجتماعی،‏ اقتصادی،‏ فرهنگی و سیاسی جامعه بر عهده دارد. از این‌رو،‏ اطمینان از كیفیت مطلوب عملكرد آن به‌منظور جلوگیری از هدر رفتن سرمایه های انسانی و مادی و نیز داشتن توانایی رقابت در دنیای آینده كه در آن كیفیت مهمترین مؤلفه برای ادامه حیات هر سازمان است،‏ ضرورتی انكارناپذیر است.
رضایت حالت خوشایندی است كه بخاطر دست‌یابی به هدف در موقعیت‌های مختلف به فرد دست می‌دهد. رضایت انواع مختلفی دارد كه عبارتند از رضایت از زندگی خانوادگی، رضایت از زندگی زناشوئی، رضایت از وضعیت اقتصادی، رضایت از خود، رضایت مخاطب، رضایت كارگر، رضایت كافرما، رضایت از محل زندگی، رضایت مردم از سازمانهای اداری رضایت مشتركین (از شركت برق، آب، گاز، تلفن)رضایت از شغل ، رضایت از درآمد و رضایت از تحصیل كه ما بنا به دلایل زیر درصدد بر‌آمدیم تا تحقیقی در مورد رضایت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب از عملکرد ارتباطی کارکنان انجام دهیم.
همانطور كه مشهود است عده زیادی از جمعیت كشور را جوانان تشكیل می‌دهند تعداد نسبتاً زیادی از جوانان ایرانی را دانشجویان تشكیل می‌دهند واین جوانان هستند كه باید فردای كشور را به آنها سپرد و این امر زمانی تحقق پیدا می‌كند كه دانشجویان از وضعیت تحصیلی خود راضی باشند كه این رضایت از تحصیل هم برای دانشجو و هم برای جامعه ضرورت دارد.
رضایت، پاسخ مخاطب به موفقیت سازمان است. در یك محیط رقابتی كه سازمان ها برای جلب دانشجویان با یك دیگر رقابت می كنند، رضایت دانشجو یك عنصر كلیدی در كسب برتری و موفقیت هر سازمانی به شمار می رود. به همین خاطر، موسسات آموزش عالی به برآوردن نیازهای دانشجو یعنی دانشجویان توجه زیادی نشان می دهند.
هدف این پژوهش نشان دادن ارزش و اهمیت روابط انسانی در محیط های دانشگاهی است. و کارکنان دانشگاه مسئولیت سنگینی نسبت به برقراری روابط انسانی سالم و مثبت دارند.

1-4- سؤالات و فرضیه های تحقیق
1-4-1- سوالات تحقیق
سؤال کلی:
آیا بین میزان رضایتمندی دانشجویان و عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران رابطه وجود دارد.
سؤال های فرعی:
– آیا بین ارتباط کلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
– آیا بین ارتباط غیرکلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
– آیا بین سرعت عملکرد کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
-آیا بین میزان دقت در انجام کار کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
1-4-2- فرضیه های تحقیق
فرضیه کلی:
بین میزان رضایتمندی دانشجویان و عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
– بین ارتباط کلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد. (جهت بررسی این فرضیه از برایند شاخص های: رعایت ادب و احترام، علاقمندی به راهنمایی، تمایل مثبت به ارائه خدمت و ارائه اطلاعات کافی استفاده گردیده است.)
– بین ارتباط غیرکلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد. (جهت بررسی این فرضیه از برایند شاخص های: تماس چشمی کارکنان، آراستگی کارکنان و برقراری ارتباط با لبخند کارکنان استفاده گردیده است.)
– بین سرعت عملکرد کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
– بین میزان دقت در انجام کار کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
1-5- مدل تحقیق :
  1-6- تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه های کلیدی
1-6-1- ارتباط: بیانگر فرایندی است که در آن پیام از پیام دهنده منتقل می شود.
1-6-2- عملکرد: عبارت است از مجموع رفتارهایی که افراد در ارتباط با شغل از خود نشان می دهند. (موهر، گریفین، 1380، ص 132)
1-6-3- رفتار ارتباطی: به مهارت هایی اطلاق می شود که شخص از آن طریق می تواند با دیگران به نحوی ارتباط برقرار کند که به بروز پاسخ های مثبت و پرهیز از پاسخ های منفی منجر شود.
1-6-4- رضایتمندی دانشجو:
رضایت:
یعنی خرسندی تجربه شده ناشی از ارضای یک خواسته یا هدف (مقیمی، 1380، ص 331).
رضایت، خوشایندی برآمده از آگاهی به یک وضعیت راحت است که معمولا با ارضای بعضی تمایلات خاص پیوند خورده است. چنانچه افراد به اهداف و خواسته های مورد نظر خود دست یابند و بدین جهت ارضا شوند در این صورت حالت خوشایندی که به انها دست می دهد را می توان رضایت نامید. (پایندانی، 55،1386)
رضایت حالت هیجانی است که با رسیدن به یک هدف پدید می آید. رضامندی به آن حالت موجود زنده گفته می شود که تمایلات محرک وی به هدف خود رسیده اند، احساسی که هنگام رسیدن به آرزو هایش پیدا می کند.
دایرةالمعارف فلسفه و روان شناسی رضایت را اینگونه تعریف می کنند : رضایت خوشایندی بر آمده از آگاهی به یک وضعیت راحت است که معمولاٌبا ارضای بعضی تمایلات خاص پیوند خورده است. از آنجائیکه رضایت همراه خویشاوندی است، لذا خویشاوندی ممکن است به رضایت تبدیل شود. افراد رضایت را در فکر کردن به وضعیتی که در وهله اول از خویشاوندی برای آن حاصل می شود به دست می آورند.
دانشجو:
در این تحقیق منظور از دانشجو، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد.
1-6-5- دانشگاه آزاد اسلامی: در این تحقیق منظور از دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد.
1-7- روش تحقیق
با توجه به موضوع تحقیق و قلمرو آن، روش پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است.
1-8- قلمرو تحقیق
قلمرو مکانی مورد پژوهش در این تحقیق مراجعه کنندگان به ساختمان ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد و زمان انجام پژوهش سال 1392 می باشد.
1-9- جامعه و حجم نمونه
جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان مراجعه کننده به ساختمان ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب طی یک نیمسال تحصیلی تشکیل می دهند که طبق بررسی های به عمل آمده از حوزه های مختلف ساختمان ستادی، تعداد مراجعه کننده موثر به ساختمان ستادی این واحد به طور میانگین روزانه 80 نفر برآورد شده که با در نظر گرفتن 5 روز کاری در هر هفته، جامعه و نمونه آماری دانشجویان مراجعه کننده به شرح ذیل به دست می آید:
میانگین مراجعه کنندگان به ساختمان ستادی واحد تهران جنوب در هفته           450= 5 ×80
تعداد کل مراجعه کننده به ساختمان ستادی واحد تهران جنوب در یک ماه       1800 =450 × 4
تعداد کل مراجعه کننده به ساختمان ستادی واحد تهران جنوب در سه ماه     5400 =1800 × 3
جهت تعیین نمونه مشتریان این پژوهش از فرمول کوکران استفاده شده است. با این فرمول حجم نمونه مشتریان 400 نفر است.
2-1- ارتباطات
2-1-1- تعریف ارتباطات
محققین غربی که پایه گذاران دیدگاه های جدید و روش ها و فنون ارتباطی موجود می باشند، در این مورد بر این عقیده اند که کلمه ارتباطات ‍Communication از لغت لاتین Communicare مشتق شده است که این لغت خود در زبان لاتین به معنایTo Make Common یا عمومی کردن و یا به عبارت دیگر در معرض عموم قرار دادن است. این بدین معنی است که، مفهومی که از درون برخاسته است به میان دیگران راه یافته و همان طور که بعدا می آید به دیگران انتقال یافته است. پس در اصل اعتقاد بر این است که ارتباطات برخی از مفاهیم و تفکرات و معانی و یا به عبارت بهتر پیامها[1] را به دیگران و یا میان عموم گسترش می دهد.
تعاریف جدید تر آن را «انتقال مفاهیم» و یا «انتقال معنی[2] » و نیز «انتقال و یا تبادل پیام ها[3]»می دانند.
ارتباطات به گونه ای وسیع و گسترده «تسهیم تجارت[4] » نیز تعریف شده است.
در این معنی هر موجود زنده ای تجارب و آنچه در درون خود دارد با دیگران، چه همنوعان خود و چه با انواع دیگر در میان می گذارد.
آنچه ارتباطات انسانی را از دیگر موجودات زنده متمایز و مشخص می سازد توانایی بسیار زیاد انسان ها در خلق و استفاده نمادها[5] است. بر اساس این توانایی است که انسان ها مستقیماً و بی واسطه و یا غیر مستقیم و با واسطه، تجارب خود را با دیگران در میان می گذارند. (فرهنگی، 1380، 6)

امروزه در عصر حاضر ورزش و مشارکت افراد در فعالیت های ورزشی به عنوان یک پدیده اجتماعی در خور بررسی وتأمل است. از مهم ترین کارکردهای این پدیده، نقش مهم آن در ایجاد سلامت جامعه است. این موضوع را می توان از طریق ورزش برروی زندگی افراد که در این زمینه مشارکت دارند، به‌روشنی مشاهده کرد(مظفری،1392). سوهن و همکاران(2014) بیان نمودند که مشارکت افراد در فعالیت های فیزیکی و بدنی سبب توسعه اجتماعی، شناختی و روانی و در سطح بالاتر سبب بهبود تناسب اندام می گردد(سوهن و همکاران،2014). ورزش به عنوان پدیده ای مهیج، برانگیزاننده، موجد اتحاد ملی، عامل توسعه و ارتقای سلامت در جامعه، جایگاه مهمی در جامعه بر عهده دارد(مکچنسی،2013). به طور کلی ورزش در نهایت بازتابی از جامعه امروز است. از طریق ارتقای ورزش، فعالیت های ورزشی به عنوان یک ابزار برای توسعه جوامع و صلح در فرهنگ های مختلف می باشد(کارتوکولیس و همکاران،2009). دراین راستا توسعه ورزش در ارتباط با افزایش مشاركت و ترویج فرصت‌ها و مزایای حضور در فعالیت‌های ورزشی است. تعاریف مختلفی از مفهوم توسعه ورزش ارائه شده است. مفهوم توسعه ورزش بسیار کلی است و می تواند توسعه ورزش را در کلیه سطوح همگانی، نخبه، پایه و غیره در بر می گیرد(بولک،2006). توسعه ورزش یک کمک همه جانبه به مردم برای شروع یک ورزش، ماندن در ورزش انتخابی خود و موفقیت در آن است. توسعه ورزش توسط کالینز به عنوان یک فرصت های تاثیرگذار(موثر)، سیستم ها و ساختارها و فرایندهایی تعریف شده است که افراد جامعه را در تمام سطوح یا گروه های خاص یا منطقه ای قادر می سازد در ورزش، تفریح و سرگرمی شرکت کنند و عملکردشان را به هر سطحی که مد نظر آن ها می باشد، پیشرفت دهند(سوتیریادو،2012).

از سوی دیگر می توان یکی از مهمترین بخش های متدوال در توسعه ورزش یک جامعه را ورزش های پایه دانست. امروزه ورزش های پایه بطور ویژه مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است. دانشمندان بسیاری در تلاش هستند تا شاخص های پیش بینی کننده افراد

 مستعد در ورزش های مختلف را شناسایی و توسعه دهند(آبوت،2005). بطوریکه کشور استرالیا قبل از المپیک سیدنی توجه بسیار زیادی را به ورزش پایه در مدارس پرداخته است(فارمر،1996). ارائه مهارت ای حرکتی پایه و آموزش ورزش های پایه نظیر ژیمناستیک و شنا و دومیدانی به دانش آموزان آن ها را برای ورزش های آینده، فعالیت های بدنی، خدمت سربازی و به طور کلی برای زندگی بهتر آماده خواهد کرد(هادی زاده،1390). آموزش ورزش پایه در دوران تحصیلی دبستان و حتی بالاتر از این دوره می تواند به نحوی اثربخش به دانش آموزان کمک کند تا چگونگی مشارکت در مسابقات و رقابت های ورزشی را بیاموزند(تجاری،1386). علاوه بر این ورزشی که پایه و اساس آن بر مدرسه باشد فرصت خوبی است برای معلمان که به طور معمول صلاحیت دارند و مهارت های چگونه زیستن و علم و دانش را به گونه ای سازمان یافته به همه کودکان در محیطی امن و حمایت کننده بیاموزند. مهارت های حرکتی پایه تقریبا پایه و اساس همه فعالیت های بدنی و ورزشی را تشکیل می دهند(خدایی،1392). بررسی ركوردها و نتایج قهرمانان برتر و نخبه جهان مبین آن است كه اكثریت ركوردها مربوط به آن دسته نظام های ورزشی است كه دارای برنامه ای جامع، علمی و نظام مند برای تربیت ورزشكاران نخبه و سطح بالا هستند. اگر رشد و تكامل یک انسان، تامین نیازهای او تلقی شود و تامین نیازهای یک انسان را نیز زمینه مساعد برای شناخت استعداد و باروركردن و به شكوفایی رساندن آنها بدانیم، به این حقیقت می توان پی برد كه از نظر فلسفی، علمی و تحقیقاتی، حركت، ورزش، بازی و فعالیتهای جسمانی از عوامل مهم تاثیرگذار در رشد و تكامل طبیعی هر فرد می باشند و در مسیر رشد و تكامل انسان باید استعدادهای نهفته در درون او را شناخت و بارور كرد. بنابراین، بهترین محیط برای تحقق این امر مدرسه و بهترین دوره برای باروركردن آن دوره نوجوانی و جوانی و یکی از بهترین وسایل برای شكوفاكردن آن ورزش و بازی است(رستمی و جعفری،1390).

ازینرو امروزه توسعه ورزش های پایه نیاز به برنامه­ریزی در حیطه­های مختلف دارد كه یكی از اسا­سی­ترین آنها برای جلوگیری از وقت و هزینه بیهوده می­تواند شناسایی مشکلات توسعه ورزش های پایه در مدارس باشد. شناسایی موانعی که بر سر راه توسعه ورزش پایه وجود دارد می تواند کمک شایانی به رفع آن ها و ارائه راهکارهای موثری در زمینه بالابردن مشارکت در فعالیت های ورزشی و توسعه ورزش قهرمانی گردد. بدون شک نظام آموزشی هر کشور می تواند سهم بزرگی در توسعه ورزش و شناخت استعداد ها داشته و به رشد ورزش قهرمانی کمک کند اما با توجه به ساختار آموزشی کشور در عمل کارآیی و اثربخشی این سسیستم چشمگیر نیست، لذا به نظر می رسد که شناسایی علل این ضعف و الویت بندی آن می تواند کمک شایانی به کاهش این نقص نماید .تحقیقات انجام شده در این موضوع صرفاٌ موردی بوده و علل ها اولویت بندی نشده به عنوان مثال مشکلات گوناگونی از قبیل امکانات و تسهیلات ورزشی، کمبود معلمان متخصص، کمبود تجهیزات ورزشی، بودجه، کمبود ساعات درس تربیت بدنی در مدارس وجود دارد که یافته های اکثر پژوهش های (نمازی زاده1353، تابش1375، سجادی1368، رضایی1371، کوزه چیان1376، همتی1380، مظفری1388، هاردمن و مارشال1990، دانیل2007،) به این عوامل اشاره دارد.

2.1. بیان مسئله

توسعه و پیشرفت واقعی كشورها شاخص های مختلفی دارد كه یكی از مهمترین آنها ورزش می باشد. رویكردهای متفاوتی نسبت به این پدیده وجود دارد كه برخی از آنها با نگاه قهرمانی و در برخی موارد نگاه سلامت عمومی و نشاط جامعه و در رویكرد دیگر نگاه اقتصادی مدنظر قرار می گیرد، اما صرفنظر از همه آنها اهمیت ورزش روز به روز در حال افزایش است. ارتباط ورزش با پدیده های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاكی از اهمیت این پدیده و نقش آن در برنامه های توسعه ملی كشورهاست و در یك نگاه كلی توسعه و پیشرفت ورزش در هر كشور با اقتدار و قدرت آن كشور ارتباط نزدیكی دارد(طالب پور،1390). ورزش به عنوان ابزار چندبعدی با تاثیرات گسترده و نقش ارزشمند، یکی از شیوه­هایی است که افراد می­توانند با استفاده از آن بر فشارهای جسمانی، روحی و روانی و اجتماعی فایق آیند(کردگار،1390). تحقیقات متعددی روشن ساخته اند که پرداختن به تفریحات سالم، به ویژه فعالیتهای ورزشی، آثار مثبت فراوانی در سلامتی جسمی و روحی انسان دارد(امیرتاش،83). شرکت افراد به سمت ورزش منجر به بهبود وضعیت جسمانی، سلامت روحی وسرگرمی بهینه افراد می شود(سان،2013).

دراین راستا یكی از مشكلات و مسائل عمده تحقق پیشرفت ورزش در کشور ما عدم نگاه همه جانبه به امور متفاوت است. غالبااین نگاه یك سویه و تنها به یك بعد از مسأله اشاره دارد. در حالیكه تحقق پیشرفت مستلزم نگاهی همه جانبه می باشد. توسعه به همین معناست یعنی رشد همه جانبه و نگاه به تمامی ابعاد مسأله(راسل و همکاران،2009). كشورهای پیشرفته در ورزش، پایه و اساس برنامه های تعلیم و تربیت ورزشكاران را در مدارس ابتدایی متمركز می كنند و زمینه را برای جذب دانش آموزان كم سن و سال به اماكن و تاسیسات ورزشی فراهم می سازند. بنابرین توجه به ورزش پایه از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. سیستم ادراکی و حرکتی کودک در اثر جنبش و فعالیت توسعه می یابد، کودکان در قالب حرکات بسیاری از خواسته ها و علایق خود را که بیان آنها از طریق زبان امکان پذیر نیست بیان می کنند. کودکان با انجام ورزش های مختلف مهارت های حرکتی پایه را می آموزند. بدیهی است چنانچه نتوان فرصت های لازم برای توسعه و شناسایی موانع ورزش را در کودکان و دانش آموزان فراهم نمود سبب از دست دادن انگیزه های آنان از حضور در ورزش و عدم توسعه ورزش قهرمانی در آینده می گرد(باقرزاده و همکاران،1380).

در محیط کسب و کار امروزی تغییرات با گام های سریع به وقوع می پیوندد سازمانها در عرصه رقابت در محیط کسب و کار جهانی ملزم هستند تا نسبت به تغییرات مستمر واکنشی مطلوب داشته یا از بین بروند.یک سازمان به منظور برتری یافتن از سایر سازمانها باید منابع انسانی را توسعه داده و میزان اطلاعات و دانش در دسترس را افزایش دهد.کارکنان و دانشی که در سر آنهاست منابع بسیار ارزشمندی برای سازمان هستند که باید مدیریت شده و توسعه داده شوند ( .(Paajanen & Kantola,2008, 88

شکی نیست که ثروت ملی یک کشور و به عبارت بهتر سرمایه انسانی در قالب مهارت ها، سازمان‌ها، و انگیزه هایشان ظاهر می شود. مدیران باید به منظور بهره گیری هر چه بیشتر از نیروی انسانی شاغل عوامل انگیزشی موثر در تحریک آنان را به درستی شناسایی کرده و تلاش نمایند که هر چه بیشتر این توان را در مسیر اهداف سازمان قرار دهند (ریاحی، 1383، 20) که یکی از این راهها توانمند سازی کارکنان[1] است.

از طرفی دانش در سازمانهای امروزی به عنوان یک دارایی با ارزش و مدیریت دانش به عنوان یکی از اولویت های مدیریت مطرح است.

برای تحقق چنین امری سازمانهای عصر حاضر به اجرای استراتژی هایی می پردازند که به هوشمند سازی کمک می کند. در عصر دانش ورزان[2] مدیران و متخصصان آگاه، اقدام به توسعه مدیریت دانش می نمایند تا سازمانهای هوشمند و یادگیرنده ایجاد نمایند و به توسعه دانش صحیح بپردارند، بدین ترتیب عملکرد سازمان را بهبود دهند (الهی و مهدی پور، 1381، 28) این تحولات فزاینده سازمانها را به آن وا میدارد که از مدیریت سنتی و سازمان سنتی به مدیریت سازمان یادگیرنده تبدیل شوند.

امروزه توانمندسازی کارکنان سازمان به عنوان استراتژی افزایش عملکرد و تامین بقای سازمان باید مهم ترین مساله سازمان در نظر گرفته شود. به نظر می رسد که توانمندسازی موجبات انعطاف پذیری در تغییرات داخل سازمان می گردد و عنصر مهمی در سازمان های ارگانیک یا نظام یافته است که موجبات انطباق سازمان با تغییرات محیطی را فراهم می کند (محمدزاده طاهری، 1384، 87).

اهمیت یادگیری مستمر و قوی در سازمان ها هرگز تا به این اندازه حیاتی نبوده است. به دلیل وجود نیروهایی همچون جهانی شدن و فناوری، سرعت و پیچیدگی تحولات به گونه ای افزایش یافت که سازمان ها مجبور شدند برای ادامه حیات همواره چیزهای بیشتری یاد بگیرند (مارکواد،1388، 10).

در این شرایط بسیاری از سازمانها راه حل را افزایش قابلیت یادگیری سازمانی و اجرای برنامه های توانمند سازی تشخیص داده و کوشش نموده اند با به کارگیری این برنامه ها، علاوه بر اصلاح متغیرهای تاثیرگذار بر احساس کارکنان ،با استفاده از یادگیری سازمانی و

 توانمندسازی افراد به موانع درونی و بیرونی چیده شده و زمینه مساعد برای پرورش کارکنان توانمند فراهم کند.

در این فصل ابتدا به بیان مساله، اهمیت و اهداف تحقیق خواهیم پرداخت سپس ضمن تشریح چهارچوب نظری، مدل تحلیلی و فرضیه های تحقیق مطرح می گردد. در پایان فصل نیز علاوه بر بیان مختصری از روش شناسی تحقیق و تعاریف عملیاتی اصطلاحات، محدودیت ها و تنگناهای اجرای تحقیق مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

1-1-    بیان مساله تحقیق

امروزه مدیران و رهبران سازمانها دریافته اند که به یادگیری به عنوان پدیده ای ارزشمند بنگرند و برای موفقیت در ایجائ آینده ای بهتر ، سازمانی را پرورش دهند که به خوبی و به طور اثربخش پایدار و در پی فراگیری باشد و برای حفظ بقای خود با دگرگونیها هماهنگ گردد.(Hong et al,2006, 1028)

ویژگی سازمانهای امروزی پویایی و پیچیدگی، ابهام و سنت گریزی است و دائما از محیط اطراف خود تاثیر می پذیرند و تغییر را به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر پذیرفته اند. به منظور غلبه بر شرایط نامطمئن پیچیده و پویا تنها راهی که پیش روی سازمانها قرار دارد،توانمندسازی کارکنان از طریق کسب دانش و مهارتی می باشد که به سرعت کهنه و منسوخ می شود. از این رو، داشتن نیروی انسانی توانا و کارآمد که بنیاد ثروت ملی و دارائی های حیاتی سازمان به حساب می آیند، منافع بسیار زیادی برای سازمانها به دنبال خواهد داشت. توانمند سازی ظرفیتهای بالقوه ای را برای بهره برداری ار سرچشمه توانایی انسانی که از آن استفاده کامل نمی شود در اختیار سازمانها می گذارد. (بزاز جزایری، 1386، 50).

تلاش برای ارتقای بهره وری نیروی انسانی و استفاده بهینه از نیروی انسانی یکی از برنامه های حیاتی سازمانها محسوب می گردد. تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص مهمترین عامل در موفقیت هر سازمان در مواجه شدن با تغییرات محیطی است. زیرا این انسان است که می تواند از وسایل و امکانات در جهت رسیدن به اهداف سازمان ها به نحو مطلوب استفاده نمایند (شریف زاده و محمدی مقدم، 1388، 15).

برای بهبود و اصلاح سازمانها تلاشهای زیادی انجام شده است که عمدتا حول موضوعاتی مانند کاهش سلسله مراتب و دیوانسالاری، تشکیل گروههای فعال و مشارکت در تصمیم گیری در پایین ترین رده های سازمانی است. نوآفرینی سازمانها و گرایش آنان به سوی تمرکز زدایی به دلیل عدم انعطاف پذیری در ساختارهای سنتی جنبشی را ایجاد کرده است که نقش کارمندان ونیاز به توانمندی آنان به عنوان مرکز ثقل هرگونه تلاش برای کاهش اندازه سازمان و بهبود خدمات به مشتریان و مردم مورد تایید قرار گرفته است shelton,2002, 143))

برای اینکه توانمندسازی موفقیت آمیز باشد، باید به کارکنانی که خواسته می شود امکانات آموزشی داده و محیط لازم آفریده شود تا بالندگی خودشان را تامین کنند. داشتن دانش و توانایی که شخص بتواند کار انجام بدهد، هم برای انجام دادن کار به طرزی که نتیجه تولید کند اهمیت دارد و هم از نظر افزایش دادن اعتماد کارکنان مهم می باشد (امیرکبیری،356:1385).

از طرف دیگر چناچه بخواهیم کارکنان را به رقابت موثر در بازارهای کاملا رقابتی توانا سازیم، نکته کلیدی این خواهد بود که چگونه آنها یادبگیرند و دانش جدید تولید کنند و به تبع آن چگونه سازمانها، این دانش را مدیریت کنند (بابایی،1383، 9).

در این تحقیق سعی بر این است که به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که آیا یادگیری سازمانی بر توانمندسازی کارکنان شرکت پالایش نفت تهران(شهید تندگویان) تاثیر می گذارد؟ لذا با بررسی عوامل و مولفه های توانمندسازی، توانمند سازی کارکنان شرکت پالایش نفت تهران(شهید تندگویان) مورد سنجش قرار می گیرد و همچنین با توجه به اینکه توانمندسازی کارکنان در سازمان ها یک تحول اساسی محسوب می شود و شرط اصلی هر تحول، نیاز به یادگیری و تغییر است لذا یادگیری سازمانی نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

بنابراین مساله ای که وجود دارد شناسایی این موضوع است که آیا کارکنان این شرکت از توانمندی لازم برخوردار هستند؟ آیا شرکت پالایش نفت تهران(شهید تندگویان) سازمان یادگیرنده است؟ و اینکه آیا یادگیری سازمانی تاثیری بر توانمند سازی کارکنان این شرکت دارد که بتوان یادگیرنده بودن یا نبودن این شرکت را به کارکنان آن نسبت داد؟

در این خصوص شرکت پالایش نفت تهران (شهید تندگویان) به عنوان واحد مورد مطالعه، در شش ماهه دوم سال 93 انتخاب شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه کارکنان این شرکت اعم از ستادی و عملیاتی می باشد.

1-2-    اهمیت تحقیق

جهان امروزه به ویژه جهان سازمان ها، دستخوش تغییر و تحولات شگرف و مداومی است و تمامی ابعاد سازمان ها از محیط داخلی تا محیط خارجی از عوامل انسانی تا غیر انسانی و غیره همگی با شتابی خیره کننده در حال تبدیل شدن از حالتی به حالتی دیگرند. در چنین شرایطی، سازمان ها برای بقا تلاش می کنند و برای اینکه بتوانند خود را در محیط پر تلاطم اطراف حفظ کنند پیوسته از قالب های غیر پویا خارج می شوند و به سمت توسعه یادگیری و ایجاد سازمان یادگیرنده حرکت میکنند.(,2002, Adair,18).

از جمله عواملی که باعث شده اند سازمانهای قرن 21، شکلی متفاوت از سازمانهای سنتی پیدا کنند، افزایش انتظارات مشتریان، رشد جهانی شدن و تکنولوژی بسیار پیشرفته می باشد. در سازمانهای قرن 21، نیاز به آن خواهد بود که علاوه بر انرژی کارکنان، نیروی فکری و خلاقیت آنها نیز مدیریت شود.تحت این شرایط نه تنها روش های سلسله مراتب دستوری – کنترلی مناسب نخواهد بود بلکه کارکنان باید خودشان ابتکار عمل نشان دهند و برای حل مشکلات سریعا اقدام و در تیم های خودگردان، ایفای نقش کنند.(مورهد و گریفین،1387،5) به طوری که لزوم پرورش کارکنانی که دارای توانایی خود مدیریتی باشند باعث شده که در توانمندسازی، نیروی انسانی به عنوان یک پارادایم جدید توجه بسیاری از صاحبنظران مدیریت را به سوی خود جلب کند ,2002,shelton)50).

نیروی انسانی یک سازمان بزرگترین ثروت آن محسوب می شود و شالوده ثروت هر سازمانی را تشکیل می دهند. امروزه مانند گذشته نیست که مزیت رقابتی یک سازمان در ابزار آلات و تکنولوژی باشد، بلکه بزرگترین مزیت رقابتی یک سازمان در به کارگیری نیروی کار خلاق و ماهر است زیرا با داشتن منابع انسانی ناتوان و بی انگیزه نمی توان به حفظ و بقای یک سازمان امیدوار بود(Mike &Laurie,1995, 66)

پس می توان ادعا نمود توانمندسازی روش نوینی برای بقای سازمان های بیشتر در محیط رقابتی است .(Conger&Kanungo,1998, 237)

توانمندسازی تکنیکی نوین و موثر در جهت ارتقای بهره وری سازمان به وسیله بهره گیری از توان کارکنان است. منابع انسانی به واسطه دانش، تجربه و انگیزه خود صاحب قدرت نهفته هستند و در واقع توانمندسازی آزاد کردن این قدرت است. این تکنیک ظرفیتهای بالقوه ای که برای بهره برداری از سرچشمه توانایی انسانی که از آن استفاده کامل نمی شود در اختیار میگذارد و در یک محیط سالم سازمانی روشی متعادل را در بین اعمال کنترل کامل کارکنان پیشنهاد می کند (ساجدی و امیدواری، 1386، 78).