وبلاگ

:
استفاده از رنگ در کالای نساجی و تزئینی به دلیل زیبایی و تأثر آن در روح و روان انسان از زمان های خیلی قدیم معمول و متداول بوده است. پیشرفت های زیادی از دیرباز در کار رنگرزی و تولید مواد رنگزا به وجود آمده است به طوری که امروزه این صنعت با استفاده از جدیدترین ماشین آلات و تکنولوژی های رنگرزی، سنتز و به کار گیری انواع مختلف مواد رنگزا توانسته است جلوه خاصی به صنعت نساجی و محصولات آن ببخشد.
علم رنگرزی فرایند بسیار پیچیده و ضمنا قابل اهمیتی است، تا جایی که امروزه به علم گسترده ای تبدیل شده که خود مشتمل بر چندین زیرشاخه می باشد.
در این میان رنگزاهای طبیعی مخصوصا در کشور ما ایران به علت کاربرد وسیع این مواد در دست بافت ها و صنایع دستی و ملی از جایگاه خاصی برخوردار بوده و از آنجا که این هنر صنعت پیشینه ای چند هزار ساله در این مرز و بوم دارد و جزء سرمایه های ملی این مملکت به

 شمار می رود لذا انجام تحقیق بر روی مواد رنگزای طبیعی و شناسایی هرچه بیشتر آنها دارای اهمیت ویژه ای است.

استفاده از رنگ های اصلی ایرانی می تواند خواص و زیبایی منحصر به فردی را به صنایع ملی و دستی کشور ما از جمله فرش ببخشد و این عامل مهمی برای حذف رقبایی است که با تقلید از این هنر و صنعت ملی عرصه را بر تولیدکنندگان کشور ما تنگ کرده اند.
علاوه بر این از آنجا که تولید رنگزاهای مصنوعی در برگیرنده واکنش های متعددی است که در دما و فشار بالا و با استفاده از مواد شیمیایی مختلف صورت می گیرد. مواد شیمیایی به کار گرفته شده در طول فرایند تولید رنگزاها و برخی مواد جانبی ایجاد شده حین فرایند، همچنین ضایعات تولید شده و پساب آن که در رودخانه ها، دریاچه ها و یا هوای آزاد تخلیه می شوند، خطرناک و سرطان زا است این اثرات منفی ناشی از تولید رنگزاهای مصنوعی به همراه عوامل موثر دیگر مانند قیمت تمام شده، کاهش ذخایر نفتی و… دوستداران محیط زیست را بر آن داشت تا در پی یافتن روش ها و محصولاتی باشند که بهداشتی بوده و با محیط زیست سازگار باشند در نتیجه تولید و استفاده از مواد طبیعی از سرگرفته شد. بنابراین در بسیاری از موارد به جای استفاده از روش های پیچیده و طولانی برای تولید رنگزاها می توان از روش های ملایم تر رنگرزی با بکارگیری مواد طبیعی استفاده نمود.
به طور کلی افزایش تمایل و انگیزه مجدد برای استفاده از مواد رنگزا طبیعی را علاوه بر مطالب گفته شده می توان به صورت زیر خلاصه نمود.
1- بنای مجدد روش های سنتی و قدیمی رنگرزی.
2- مطالعه منسوجات باستانی.
3- خصوصیات شیمیایی مناسب مواد رنگزا طبیعی.
4- افزایش استفاده از مواد رنگزا طبیعی در صنایع دستی.
5- پاسداشت، محافظت و احیا و مرمت آثار منسوج قدیمی که میراث فرهنگی و هویت ملی این سرزمین کهن می باشد.
6- ایجاد اشتغال در داخل و صدور فرهنگ و هنر ایرانی به خارج از کشور.
از آنجا که در پژوهش ها و تحقیقات مربوط به رنگرزی گیاهی و پارامترهای موثر بر آن با حجم وسیعی از آزمایشات و اطلاعات مواجه هستیم، استفاده صحیح از روش های آماری طراحی آزمایش علاوه بر ایجاد سهولت در مراحل تحقیق، می تواند ارتقای سطح اطمینان و بهبود عملکرد فرایند را موجب شود. این روش ها می توانند طراحی و توسعه محصول و فعالیت های مرتبط با حل مشکلات و تعیین اثر پارامترها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشند. به بیان دیگر روش طراحی آزمایش ها یکی از روش های مفیدی است که به وسیله آن می توان متغیرهای کلیدی را که بر مشخصه کیفی مورد نظر اثر می گذارند، شناسایی کرد.
هدف از به کارگیری روش تاگوچی در طراحی آزمایشات رنگرزی گیاهی، تعیین پارامترهای موثر بر فرایند رنگرزی و مطالعه تغییرات فرایند نسبت به تغییرات این پارامترها و تعیین سطوح بهینه برای این پارامتر با انجام حداقل تعداد آزمایش های ممکن و صرفه جویی در وقت، هزینه و امکانات آزمایشگاهی می باشد. علاوه بر این با استفاده از روش تاگوچی نسبت به دیگر روش ها می توان تعداد بیشتری فاکتور موثر را مورد بررسی قرار داد و تعیین سطوح نمود.
روش تاگوچی ضمن دارا بودن این ویژگی ها به دلیل جامع تر بودن توانسته در چند سال اخیر نسبت به سایر روش های کاربرد وسیع تری پیدا کند.