ارزیابی ریسک زیست محیطی بررسی خطراتی است که از رویدادهای طبیعی، تکنولوژی، اعمال و روشها، فرآیندها، تولیدات، عوامل شیمایی، بیولوژیکی، رادیولوژی و فعالیتهای صنعتی حاصل میشود و ممکن است اکوسیستمها، حیوانات و مردم را تهدید نماید. تحقیق پیش روی در واحد انبار شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی یاسوج به انجام رسیده است، واحد انبار از جمله واحدهای مهم و با ارزش در بین دیگر واحد ها محسوب میگردد و با اینکه از تکنولوژی بالایی برخوردار میباشد باز هم از جنبههای مختلف دارای مخاطرات زیست محیطی بالقوه و منحصر به فرد است. بروز نشتی میتواند تبعات بسیار مخربی را ایجاد نماید از طرفی هم وجود ترکیباتی مثل سولفید هیدروژن که خود عامل بسیاری از تلفات در این واحد است منجر به افزایش ریسک خطرات در این واحد گردیده است و ترکیبات متعددی در این واحد وجود دارد که در صورت تماس بلند مدت میتواند منجر به تهدیدی برای سلامت افراد گردد. لذا در این پژوهش با توجه به هدف مورد مطالعه ارزیابی ریسک زیست محیطی واحد انبار جهت شناسایی جنبهها از دو روش Hazan and Frank & Morgan استفاده گردیده است. در این پژوهش در ابتدا با استفاده از روش HAZAN به شناسایی خطرات پرداختیم و بعد از طبقهبندی شدت ریسک و احتمال وقوع ریسک، رتبه ریسک بدست میآید که در این روش 6 فعالیت مورد شناسایی قرار گرفت که بعد از رتبه ریسک، با توجه به فراوانی تفکیکی رتبه ریسکها در شغل 90/61 درصد در گروه 4 قرار می گیردند (قابل قبول به شرط کنترل شدن). 33/33% در گروه 3 یعنی قابل قبول قرار دارند. 76/4% در گروه 2 یعنی گروه نامطلوب قرار میگیرند. دوم با استفاده از روش Frank & morgan با توجه به جداول موجود در این روش و نمرهدهی به خطر گروه و کنترل گروه، ریسک کلی بدست میآید و در نهایت ردهبندی نهایی صورت میگیرد. که در این بین بالاترین ریسک کلی مربوط به سر ریز فرآورده با نمره 5775 و ردهبندی نهایی با نمره 1 و شستشوی محوطه بارگیری و تخلیه با کمترین ریسک کلی با نمره 338 و ردهبندی نهایی با نمره 6 بدست آمد. در نهایت در جهت کاهش آلودگیهای زیست محیطی با ارایه راهکارها و برنامه مدیریتی و اقدامات اصلاحی خطرات موجود را به حداقل رساندیم. کلمات کلیدی: ریسک، مخاطرات زیست محیطی، هازان، فرانک و مورگان. 1-1- بیان مسأله با اختراع ماشین بخار بشر از مرحلهی اقتصاد شبانی و کشاورزی پا به دوران انقلاب صنعتی گذاشت. با توسعهی صنعتی بافت سنتی جوامع دگرگون گردید، شهرها گسترش یافت و روستاها به سبب جذب نیروی کار توسط صنایع از رونق افتاد. صنعت برای ادامهی حیات خود دست به دامان طبیعت و انرژی شد که قسمت اعظم آن را سوختهای فسیلی تشکیل میداد و از اینجا بود که هوای شهرها آلوده شد و بدنبال آن پسماند کارخانهها پاکی را از آب و خاک نیز گرفت. و انسان در اوج اعتلای دانش و فنآوری به تخریب محیط زیست دست یافت و با رشد بیرویه فعالیتهای صنعتی موجبات نابودی منابع طبیعی را فراهم آورد. (12) امروزه استفاده از روشهای ارزیابی ریسک در صنایع مختلف رو به گسترش است به طوریکه در حال حاضر بیش از 70 نوع مختلف کیفی و کمی روش ارزیابی ریسک در دنیا وجود دارد که این روشها معمولآ برای شناسایی، کنترل و کاهش پیامدهای خطرات به کار میرود. عمده روشهای موجود ارزیابی ریسک مناسب جهت ارزیابی خطرات بوده و نتایج آنها را میتوان جهت مدیریت و تصمیمگیری در خصوص کنترل و کاهش پیامدهای آن نگرانی به کار برد. سازمانها و صنایع مختلف نیاز به سیستمی دارند که علاوه بر ارزیابی فعالیتها و فرآیند هایشان بتواند در خصوص وضعیت ریسک، تعیین معیارهای ریسک قابل تحمل و مشخص نمودن دقیق ریسک فرآیندهایشان و … آنان را رهنمون نماید که بسته به پیچیدگی فعالیت هر نوع سیستمی که بتواند آنان را به هدف مذکور برساند متفاوت است. در غالب اوقات ریسک معرف اثر منفی بر پروژه تلقی میگردد، در صورتیکه ریسک میتواند دریچهای بر فرصتها، بهبود و یا تفکر جدید نیز باشد. ریسک پروژه حادثه یا شرایط نا مطمئنی است که اگر اتفاق بیفتد دارای اثر مثبت یا منفی بر پروژه است. مطالعات ارزیابی ریسک محیط زیستی مشتمل بر سه محور اصلی شناخت مخاطرات و پیامدهای حاصل از آنها با تأکید بر شناخت کامل از محیط زیست منطقه تحت اثر و میزان حساسیت آن و همچنین ارزشهای خاص محیط زیستی؛ تخمین و برآورد ریسکهای شناسایی شده و ارائه روشهای کنترل و کاهش ریسک میباشد. شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در شهرستان یاسوج واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد میباشد. این استان با وسعتی حدود 16361 کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران بین مدار 30 درجه و 9 دقیقه تا 31 درجه و 75 دقیقه تا 15 درجه و 42 دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ واقع شده است و با توجه به این که این استان و بالاخص شهرستان یاسوج دارای آب و هوای بسیار متفاوتی نسبت به استانهای همجوار خود میباشد و این شهرستان یکی از مناطق گردشگری و توریستی کشور محسوب میشود. لذا توجه به مسائل زیست محیطی در این شهرستان یکی از موارد مهم قلمداد میشود. شهرستان یاسوج دارای پتانسیلهای زیادی در جهت استفاده بهینه و صحیح از منابع طبیعی و محیط زیست میباشد و میتوان از این قابلیتها در جهت پیشرفت هر چه بیشتر در این منطقه استفاده نمود البته با رعایت مقررات و ملاحظلات زیست محیطی (واقع شدن منطقه حفاظت شده دنا در این شهرستان میتواند دلیلی بر این ادعا باشد). لازم به ذکر است که شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی یاسوج که در ورودی شهر یاسوج واقع شده است و با توجه به قرار گرفتن این شرکت در شهر و نزدیک به مناطق مسکونی بحث دیدگاه منظر و بحث گردشگری میتواند مهم و مورد توجه باشد. همچنین از سایر دلایل توجه به مباحث زیست محیطی این شرکت قرار گرفتن در قلب جنگلهای درختان بلوط که از سرمایههای این منطقه و استان میباشد و بحث آلودگیهای ایجاد شده توسط این شرکت که میتواند تخریبهای غیر قابل جبرانی را برای این درختان و سایر گونههای گیاهی و جانوری این منطقه داشته باشد. و در این مطالعه جهت اولویتبندی و کمیسازی احتمال وقوع پیامدها و مخاطرات زیست محیطی شرکت مد نظر از دو روش HAZAN و Frank & Morgan استفاده مینماییم که در سطح اول ساختار اولویتبندی، احتمال اثرات زیست محیطی در سطح دوم مخاطرات و آلایندههای احتمالی به تفکیک مد نظر قرار گرفته شود و در سطح سوم محیط پذیرنده اولویتبندی شدت در روش HAZAN و Frank & Morgan بپذیرد در این مطالعه از نرمافزاری مانند Excell نیز کمک میگیریم و با بکارگیری همزمان سیستم طبقهبندی احتمال و شدت خطر، درجه ریسک زیست محیطی، اجتناب، کاهش، اقدامات اصلاحی و ترمیمی در راستای هماهنگ و همگون کردن این گونه فعالیتها در توسعهی پایدار این منطقه و کشور ارائه گردد. تعیین سطوح ریسک ارائه روشهای مدیریتی شناسایی خطرات آنالیز خطرات تعیین احتمال وقوع اثر تعیین شدت اثر ارزیابی ریسک شناخت و مطالعه فعالیتهای شرکت -2- اهمیت و ضرورت تحقیق با توجه به ماهیت طرح و نوع کاربری آن احتمال نشت و ریزش محصولات از مخازن ذخیره محصولات، نشت مواد شیمیایی خطرناک، احتمال انفجار و آتشسوزی در واحدهای مختلف شرکت و انبارهای موجود در آن؛ انتشار بخارات هیدروکربنی و دیگر آلایندهها نظیر سولفید هیدروژن, SOx , CO , NOx ؛ تماس افراد با مواد شیمیایی و همچنین بروز خطرهای انسانی از علل مهم در بروز حوادث در مرحله بهرهبرداری میباشند. از دیدگاه زیست محیطی آلودگی خاک ناشی از ضایعات صنعتی و خطرناک؛ آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی ناشی از انتشارات فاضلابهای صنعتی و بهداشتی، انتشار مواد نفتی و روغنی به محیط و به طور کلی نفوذ هر گونه مواد آلاینده به محیط که موجبات آلودگی محیط بیولوژیکی و یا انسانی را فراهم سازد، قابل تأمل میباشد. از این رو توجه به مسائل ایمنی و محیط زیستی به منظور حفظ سلامت و بهداشت افراد شاغل و ساکنین منطقه و نیز محافظت از اکوسیستم منطقه از اهمیت به سزایی برخوردار است. ارزیابی ریسک زیست محیطی در صدد سنجش ریسکهای مربوط به محیط زیست است که بر اثر فعالیتهای صنعتی و یا طرحهای عمرانی صورت میپذیرد. ارزیابی ریسک زیست محیطی یک گام فراتر از ارزیابی ریسک بوده است و در آن علاوه بر بررسی و تحلیل جنبههای مختلف ریسک، ضمن شناخت کامل از محیط زیست منطقه تحت اثر، میزان حساسیت محیط زیست متأثر و همچنین ارزشهای خاص محیط زیستی منطقه نیز در تجزیه و تحلیل و ارزیابی ریسک منطقه در نظر گرفته شده است. و با توجه حساسیت منطقه مورد مطالعه و اینکه دارای قابلیتهای فراوان توسعهای میباشد باید ارزیابی ریسک زیست محیطی صورت گیرد و تجزیه و تحلیل جنبههای مختلف ریسک و با شناخت کامل از محیط زیست منطقه، میزان حساسیت محیط تحت تأثیر و همچنین ارزشهای محیط زیستی منطقه در تجزیه و تحلیل ریسک بکار گرفته میشود با این امید، که با شناسایی مخاطرات احتمالی و پیامدهای ناشی از آنها، تخمین و برآورد ریسک، پیشنهاد روشهای تقلیل ریسک و پیامدهای ناشی از آن و مدیریت ریسک در این شرکت بکار گرفته شود. 1-3- هدفها 1-3-1- هدف اصلی – ارزیابی ریسک محیط زیستی، شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی با استفاده از دو روش HAZAN وFrank & Morgan 1-3-2- هدف جزئی الف) بررسی فعالیتهای واحد انبار و طبقهبندی فعالیتها و فرآیندهای مهم و شاخصهای زیست محیطی، زیرا انسان محور توسعه پایدار است لذا در ارزیابی جنبههای زیست محیطی باید به حوادث و بیماریهای شغلی هم توجه کرد تا با حفظ سلامت و ایمنی کارکنان در محیط کار بهرهوری از نیروی انسانی صورت گیرد و نیز با رعایت الزامات زیست محیطی، محیط زیستی با حداقل اثرات و پیامدهای زیست محیطی در واحد انبار بوجود آید. ب) شناسایی جنبههای زیست محیطی در شرایط عادی، غیرعادی و حادثهای یا اضطراری حاصل از فعالیتها در دو زمان عادی و تعمیرات اساسی پ) تجزیه و تحلیل اثرات جنبههای زیست محیطی حاصل از فعالیتها و ارزیابی پیامدهای آنها و اولویتبندی آنها بر اساس RR و شدت پیامدهای بالا بر محیط زیست تحت تاًثیر و کارکنان و سایر ذینفعان با استعانت از دو روش HAZAN و Frank & Morgan و پیشنهاد اقدامات اصلاحی و مدیریت ریسک برای کاهش اثرات و کنترل پیامدهای مهم ت) تعیین اهمیت و شناسایی مخاطرات مناطق با حساسیت اکولوژیک تحت تأثیر . ث) شناسایی به موقع پیامدهای زیست محیطی مهم حاصل از جنبههای زیست محیطی که در مرحلهی چرخه حیات بوجود میآید که هدف به حداقل رساندن این پیامدها است. ج) ارائه برنامهی ارزیابی ریسک و کاهش مخاطرات واحد انبار با کمک دو روش HAZAN وFrank & Morgan چ) ارائه برنامه مدیریت ریسک واحد انبار به منظور تقلیل پیامدها و پایش ریسکهای تحت کنترل (ریسکهای حاصل از جنبههای زیست محیطی) 1-4- فرضیهها الف) فعالیتهای شرکت ملی پخش فرآودههای نفتی میتواند در دراز مدت اثرات منفی بر محیط زیست پیرامون خود بر جای بگذارد. ب) HAZAN و Frank & Morgan میتوانند در جهت شناسایی ریسکهای مهم و ارائه راهکارهای مدیریتی و اولویتبندی این ریسکهای زیست محیطی ناشی از فعالیتهای این شرکت به ما کمک کند. پ) در شرکت ملی پخش فرآودههای نفتی آموزشهای لازم برای پرسنل شرکت راجع به قوانین و استانداردهای زیست محیطی دیده نشده است. ت) میتوان با اجرای درست و به موقع مطالعات ارزیابی ریسک شرکت مورد مطالعه خطرات را به حداقل رسانید. ث) در واحد انبار تمامی جنبههای زیست محیطی به طور کامل مورد شناسایی و ارزیابی قرار نگرفته است. ج) تاکنون برنامه ارزیابی ریسک زیست محیطی(Environmental Risk Management) مدونی در واحد انبار ارائه نشده است. 1-5- تعریف اصطلاحات و مفاهیم 1-5-1- خطر (Hazard) خطر خاصیت ذاتی یک ماده، وضعیت و یا فعالیت است که میتواند منجر به صدمه و آسیب شود. به عبارت دیگر خطر، عامل صدمه و آسیب است و می تواند به صورتهای فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومیکی و روانی ظاهر شود. خطر منبع بالقوه جراحت جسمی یا صدمه بهداشتی و یا خسارت به داراییها و محیط زیست است (15). خطرها گوناگون هستند، مانند: 1-5-1-1- خطرها ی فیزیکی هر عاملی که ماهیت فیزیکی دارد و علم فیزیك دربارهی آن کاربرد دارد، مانند تغییر فاز ماده، انتقال گرما، تبخیر و ایجاد سرما (16). 1-5-1-2- خطرهای شیمیایی موادی گوناگون را در بر میگیرد که میتوانند از نظر ایمنی یا بهداشتی خطرناک باشند. خطرهایی مانند توانایی اشتعال، توانایی انفجار، ناپایداری و میل ترکیبی فراوان جزء این دسته از خطرات به حساب میآیند. 1-5-1-3- خطرهای تهدید کننده سلامتی مواد شیمیای یا هر جسم دیگری است که بر پایهی مدارک علمی موجود میتواند اثرات آنی یا دراز مدت در سلامتی افراد در معرض داشته باشد. مانند: مواد سرطانزا، مواد سمی، موادی با اثر نامطلوب بر تولید مثل، مواد تحریک کننده ، مواد خورنده، مواد حساسیتزا، موادی که به کبد صدمه میزنند، موادی که به کلیهها آسیب میرسانند، موادی که روی سلولهای عصبی اثر دارند، موادی که در مکانیسم تولید خون اثر سوء دارند، مواد آسیبرسان به ریهها، پوست و چشمها (16). 1-5-1-4- خطرهای مکانیکی به شکل ضربه، سایش، برش و … . 1-5-1-5- خطرهای بیولوژیك خطرهای ناشی از میکروارگانیسمها، مانند عوامل میكروبی بیماریزا در دامداری 1-5-1-6- خطرهای روانی- اجتماعی تاکنون به این دسته از خطرها توجه کافی نشده است. مانند: محیط کار پرتنش، مسائل اقتصادی و مسائل فرهنگی(16). آستانه تحمل نمودار1-2- نمایشی ساده از ارتباط میان خطر، حادثه و زیان 1-6- احتمال خطر امکان بروز شرایط خاص در یک وضعیت معین یا محیط کاری را احتمال خطر گویند (15). 1-7- شدت خطر (Hazard Severity) عبارتست از یک توصیف طبقهبندی شده از سطح خطرات براساس پتانسیل واقعی یا مشاهده شده آنها در ایجاد جراحت، صدمه و یا آسیب (2). 1-8- شناسایی خطر شناسایی خطر تکنیکی است برای شناسایی خطرات عمدهای که در یک فعالیت خاص وجود دارند (15). 1-9- مخاطره قرار گرفتن در معرض یک خطر، مخاطره نامیده میشود. مخاطره عبارتست از قرار گرفتن در شرایطی که پتانسیل آسیبرسانی در آن شرایط نهفته است. وجود مخاطره، در گرو وجود خطر است (16). 1-10- مخاطرات عمده صنایع فرآیندی در صنایع فرآیندی، بخصوص در صنایع شیمیایی معمولاً ماهیت موادشیمیایی اعم از سمیت، خورندگی و قابلیت انفجار میتواند شرایط مخاطره آمیز ایجاد نماید. سه نوع مخاطره عمده صنعتی عبارتند از1- نشت مواد سمی 2- انفجار 3- آتشسوزی (1). 1-10-1- نشت مواد سمی سمیت یک ماده شیمیایی مربوط به خاصیتی از آن ماده است که توانایی آسیب رساندن به بافتها و ارگانیسمهای بدن را دارد. اما میزان خطر یک ماده سمی از طریق تعداد دفعات و مدت زمان تماس و غلظت ماده شیمیای مشخص میشود (1). 1-10-2- انفجار این پدیده با ایجاد یک موج فشاری که به صورت یک صدای مهیب شنیده میشود، باعث ایجاد جراحت مستقیم یا غیر مستقیم در افراد، خراب شدن ساختمانها و دستگاهها و پرتاب شدن اشیاء تا شعاع چند صد متری محیط اطراف میگردد (1). 1-10-3- آتش سوزی خاصیت اشتعالپذیری بیانگر سهولت سوختن یک ماده در هوا یا در گاز دیگر که بتواند نقش اکسنده را ایفا کند، میباشد، سوختن، یک واکنش شیمیایی است که در آن در اثر اکسید شدن یک ماده خاص انرژی آزاد میشود و آتش یک پیامد قابل رویت این سوختن است. اجزاء لازم برای ایجاد یک آتش عبارتند از سوخت، عامل اکسنده و منبع جرقه، اگر یک جزء وجود نداشته باشد در آن صورت اشتعال رخ نمیدهد. آتش و انفجار خصوصیات متشابه زیادی دارند، تفاوت عمده آنها در سرعتی است که انرژی حاصل از سوختن مواد آزاد میشود. که در آتشها بسیار کمتر از انفجارها است. رابطه این دو پدیده در عمل معمولاً به این صورت است که آتش موجب انفجار میشود و بالعکس (1). 1-11- حادثه واقعه برنامهریزی نشده و بعضاً صدمه آفرین یا خسارت رسان که انجام، پیشرفت یا ادامه طبیعی یک فعالیت یا کار را مختل میسازد و همواره در اثر یک عمل یا کار ناایمن و یا شرایط ناایمن یا ترکیبی از آن دو به وقوع میپیوندد (15). 1-12- شبه حادثه رویدادهایی هستند که هر چند میتوانند باعث صدمه و یا جراحت شوند ولی به موارد فوق منجر نشده و به اصطلاح بخیر میگذرند (2). نمودار 1-3- نمایش مفهوم شبه حادثه 1-13- عدم انطباق هر گونه انحرافی از استانداردهای کاری، دستورالعمل ها، روش های اجرایی، مقررات، عملکرد نظام مدیریتی و غیره که مستقیم یا غیر مستقیم منجر به جراحت، بیماری، خرابی اموال، تخریب محیط کار و یا ترکیبی از این موارد گردد (17). 1-14- شکست یا نقص عدم توانایی یک جزء، وسیله یا سیستم در اجرای عملکرد مورد انتظار و یا انجام یک عمل یا فعل ناخواسته را نقص یا شکست گویند به عنوان مثال بصدا در نیامدن زنگ اعلام آتشسوزی در موقع حریق و یا بصدا در آمدن آن در مواقع غیر ضروری هر دو نقص محسوب می شوند (2). 1-15- ایمنی در فرهنگ لغات اصطلاح ایمنی به معنی امنیت، آسایش، سلامتی و … آمده است و از نظر تعریف عبارتست از میزان یا درجه فرار از خطر. ایمنی کامل یعنی مصونیت در برابر هر نوع آسیب، جراحت و نابودی که با توجه به تغییرپذیری ذاتی انسان و غیرقابل پیش بینی بودن کامل اعمال و رفتار او و همچنین علل دیگر بنظر میرسد که هیچگاه ایمنی صد در صد حتی برای یک دوره کوتاه مدت نیز وجود نداشته باشد به همین علت کارشناسان امر معمولاً بجای کلمه ایمنی از اصطلاحاتی نظیر ” پیشرفت ایمنی ” ارتقاء ایمنی ” و ” ایمنتر” استفاده میکنند (2). 1-16- فرایند ایمنی سیستم اساس فرایند ایمنی سیستم عبارتست از کسب اطمینان از اینکه شغل یا وظیفه در ایمنترین شکل خود و بدون وجود ریسک غیر قابل قبول از جراحات و صدمات انجام میگیرد. این فرایند آینده نگر در محیطهای کاری یعنی جائیکه افراد، روشهای عملیاتی، تجهیزات، مواد و محیط بصورت فاکتورهای مکمل هم میتوانند ایمنی و انجام موفقیت آمیز شغل یا وظیفه را تحت تاثیر قرار دهند انجام میگیرد (2). 1-17 – ریسک شانس صدمه دیدن در اثر خطر که از حاصلضرب احتمال بالفعل درآمدن خطر و شدت پیامدهای آن بدست میآید (18). 1-18- طبقهبندی ریسک الف- خطرات طبیعی ب- زیر ساختاری ج- سطح سایتهای صنعتی 1-18-1- ریسک مربوط به خطرات طبیعی بیماریهای واگیر، سیل، سرما و یخبندان، ریزش کوه و حرکت زمین، رعد و برق، زمین، لرزه، توفان، توفانهای استوایی، تسونومی، آتشفشان، آتشسوزی سرزمینها، مکان زندگی حیات وحش و … . (19). 1-18-2- ریسکهای زیر ساختاری روابط عمومی، زنجیره تامین و مصرف، سیستمهای حمل و نقل، خدمات شهری، برق، گاز طبیعی، آب آشامیدنی، تصفیه فاضلاب، مخابرات، مطالبات تاریخی، جامعه، خرافات فرهنگی، خدمات اضطراری، اثرات کارکنان، سیستمهای کنترل آشوب، بیمارستانها و جریان مواد و … . 1-18-3- ریسک در سطح سایتهای صنعتی سیستمهای فرآیندی پرفشار، سیستمهای تهویه، مدیریت تغییر، مدیریت پیمانکاران و تامین کنندگان، سیستمهای مخابراتی، سیستمهای تصفیه فاضلاب، سیستمهای آب آشامیدنی، پراکنده شدن و انتشار آزبست، سیستم هوای فشرده، سیستمهای کنترل و ابزار دقیق، سیستمهای HSE، سیستم توزیع برق، نشت مواد، گازهای خروجی دودکشها، تجهیزات فرآیندی تولید، آتشسوزی و انفجار و … (19). 1-19- شناسایی ریسک شناسایی ریسک فرایندی است که توسط آن یک شرکت به طور دائم و سیستماتیک ریسکهای اموال، مسئولیت و نیروی انسانی را فوراً و یا قبل از اینکه به وقوع بپیوندند، شناسایی میکند. (20). 1-20- تكنیكهای شناسایی ریسك 1- بازبینی مستندات 2- تكنیكهای جمعآوری اطلاعات (یورش فکری یا طوفان ذهنی، تکنیک دلفی، مصاحبه، تجزیه و تحلیل SWOT) 3- چك لیستها 4- آنالیز فرضیات 5- تكنیكهای ترسیمی (19 1386). 1-21- تحلیل ریسک استفاده اصولی از اطلاعات موجود به منظور شناسایی خطر (Hazard Identification) و تخمین ریسک (Risk Estimation) وارد بر افراد، اموال و محیط زیست میباشد (15). 1-22- مدیریت ریسک مدیریت ریسک شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسکهای واقعی اموال، مسئولیت و نیروی انسانی است (ونوس و گودرزی، 1385). 1-23-کنترل ریسک فرایندی است که از طریق آن برای کاهش ریسکها به سطح مشخص یا نگهداشتن ریسکها در سطوح خاص تصمیمگیری اقدام میشود. راهکارهایی که میتوان برای کنترل ریسک در پیش گرفت، به طور کلی عبارتند از: الف) حذف ریسک به این معنی که فعالیتی که دارای ریسک خاصی میباشد انجام نگیرد، یا اینکه به طریق دیگری انجام گیرد تا ریسک آن حذف شود. حذف ریسک با ایمن کردن ذاتی واحدها امکانپذیر است (15). ب) کاهش ریسک ریسک در صورتی کاهش مییابد که احتمال فراوانی و یا پیامد آن کاهش یابد. برای مثال به کار بردن مواد کم خطر و سیستم مدیریت ایمنی موثر از جمله راهکارهای کاهش ریسک میباشند (15). ج) انتقال ریسک مسؤلیت ریسک در ازای پرداخت وجهی به سازمان دیگر منتقل میشود. برای مثال بیمه یک نوع سیستم انتقال ریسک است (15). د) پذیرش و نگهداری ریسک وقتی ریسکها کاهش پیدا کردند، تحت کنترل قرار گرفته و در همان سطح نگاه داشته میشوند (15). 1-24- ریسك قابل تحمل به ریسكی گفته میشود كه به میزانی كاهش یافته است كه میتواند برای سازمان با توجه به تعهدات قانونی و خط مشی OHSAS 1800 آن قابل تحمل باشد (جوزی و پاداش، 1386). 1-25- ارزیابی ریسک الف- اصطلاح ”ارزیابی ریسك“ در برخی از مراجع از جمله استاندارد BS 8800 استفاده میشود كه شامل كل فرایند «شناسایی خطر»، «تعیین ریسك» و انتخاب اقدامات مناسب برای كاهش ریسك یا كنترل آن میباشد. استاندارد OHSAS 18001 به هر یك از این عناصر جداگانه می پردازد و از اصطلاح ارزیابی ریسك تنها برای ارجاع به مرحله دوم این فرایند یعنی «تعیین ریسك» استفاده مینمایند (19).
فرم در حال بارگذاری ...