عمل می باشند(كریمی,1381, ص262) .
هر رفتاری كه از فردی سر بزند قطعاً در ورای آن نوعی نگرش وجود دارد و آمادگی ویژه ای برای عمل در فرد ایجاد میشود اگر فردی با نگرش برابری طبیعی افراد به عدالت , فاصله طبقاتی را در جامعه ببیند آنرا نمی پذیرد و چنانچه فردی ذی نفوذ و با قدرت باشد می تواند بر اساس نگرش خود به واكنش در برابر جامعه بپردازد و تحولاتی صورت دهد .(محسنی ,1379,ص29) و یا مردم كوچه و بازار با دید ویژه خود, مشروعیت نظام و دولت را زیر سئوال می برند و این ضربه به مشروعیت11ممكن است آنها را به بروز رفتارهای سیاسی علیه حكومت وادار نماید و در برابر قوانین غیر عادلانه دست به مقاومت بزنند كه می تواند به شكل مقاومت منفی, مثل عدم شركت در انتخابات و نپرداختن مالیات و یا به شكلهای خشن تر بروز كند( همان ،ص33 ) .
در این باره آمارتیا سن12 می گوید: رابطه بین نابرابری ها و شورش رابطه ای تنگاتنگ است و تلقی بی انصافی عنصر مشترك شورشگری در همه جوامع است ولی اینكه در عمل شورشی اتفاق بیافتد، بستگی به تحقق امكانات شورش دارد (سن , 1382 ,ص6 ). اما اگر افرادی كه عدالت را در وجود نابرابری می بینند شاهد فاصله طبقاتی باشند آنرا ضروری دانسته و حتی در جهت استحكام آن به شكل دهی رفتار خود می پردازند . این افراد وجود فاصله طبقاتی را با اعمال سیاستهای توزیع امكانات برابر در تعارض می بینند ، از اینرو دخالت افراد و دولت را در جهت كمك به مستضعفان نمی پذیرند . به طور كلی یك لیبرال و یا سوسیالیست یا آنارشیست با طرز نگاهی كه به عدالت دارند به شكل دهی حوزه عمل خود می پردازند و رفتار می كنند . (محسنی ، 1379 ، ص 19 ) .
هر نوع اندیشه ، فكر، برداشت و دیدگاهی به عنوان نوعی نگرش در افراد شكل بگیرد و به خوبی مستقر شود صرف نظر از اینكه واقعیت چگونه است و چه ارتباطی با نگرش فرد می تواند داشته باشد, در برابر تغییر بسیار مقاومتر از خود واقعیت است و جایگزینی نگرش جدید به جای نگرشی كه كاملاتثبیت شده است با تعصب فراوان وبا سختی بسیار صورت می گیرد وگاه غیر ممكن است.(كریمی ، 1379 , ص 264)
بنابراین بار ارزشی عدالت بسیار سنگین است و هیچ حكومتی آنرا را رد نكرده ، بلكه در جهت اثبات عادلانه بودن رفتار و عمل خود كوشیده است . در جامعه اسلامی ما نیزكه از ابتدا با داعیه پرداختن به عدالت و رسیدن به جامعه ایده آل آرمانی و عادلانه شكل گرفت این بار ارزشی بیشتر است و سامان دهی رفتار و افكار مردم در جهت مشروعیت بخشی بیشتر به نظام ، ضروری است . این عمل جز با شناخت كافی از نوع نگرش مردم به عدالت و عواملی كه بر آن تاثیر می گذارد ممكن نیست .
البته ناگفته نماند كه چون داوریهای پراكنده در خصوص عدالت بسیار به هم شبیه است و هركسی با توجه به نگرشی كه كسب كرده قضاوت خاصی در باب عدالت انجام می دهد نباید افكار عمومی را معیار تشخیص عدل و ظلم در جامعه قرار داد . چون این مسلم است كه هر كسی قادر به تحلیل تمام مسائل اجتماعی نیست و به علاوه افراد ممكن است موقع تحلیل مسائل به خاطر احساسات و حب و بغض های شخصی و نگرش های منفی تثبیت شده از قدرت عمل عقل بكاهند و این باعث می شود تحلیل صحیحی صورت نگیرد . بنابر این فقط دارندگان بینش و دانش و تجربه كافی كه قادر به تشخیص مصادیق عدل و جور هستند باید مورد توجه قرار بگیرند. دقیقا مثل زمانی كه در مورد یك تابلو هنری و یا یك كار تخصصی پزشكی از یك پزشك یا كسی كه اطلاعاتی در باره پزشكی دارد و یك فرد آگاه در باب هنر كمك می گیریم در باب تشخیص عدالت نیز باید از افرادی جستجو كرد كه قادر به تشخیص درست از نادرست باشند و در امر اجتماعی بینش كافی داشته باشند (جوان ،1336).
هر چند نباید غافل شد كه نگرشها و داوریهای عامیانه ناشی از آن در بسیاری از موارد و امور ساده و ابتدایی صحیح هستند ولی همیشه قابل اعتماد نیستند . روبیه می گوید: برای یافتن قواعد و روش های عدالت باید به جامعه حقوق دانان كه در جستجوی این قواعد و در مقام ستایش آن هستند رجوع كرد . عرف عمومی و قوانین دولتی نمی تواند ضابطه خاصی برای تشخیص عدالت ارائه كند و به همین دلیل گاه بین قواعد حقوق و عدالت تعارض ایجاد می شود (كاتوزیان ,1379 ). بنا بر این نگرش به عدالت از این رو كه در درون جامعه شكل می گیرد و از عوامل زیادی كه عمدتا اجتماعی و سیاسی هستند موضوعی مهم و بغرنج است كه نه می توان نگرش مردم در باره آن را یكسره مردود و غیر قابل اعتنا دانست و نه تماما آن را پذیرفت .پس باید هم به بررسی نگرش مردم به عدالت پرداخت و هم نظر اندیشمندان این عرصه را مد نظر قرار داد. لذا این سئوال اساسی به میان می آید كه نگرش مردم به عدالت چیست و این طرز تلقی و برداشت چگونه در افكار و اذهان و اندیشه افراد جای گرفته و چه عواملی بر این طرز تلقی تاثیر گذار بوده اند. این مسئله ای است كه در كار تحقیق محور اصلی بحث است (ادامه تکه هایی از متن)
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد
یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
گرایش انسان شناسی پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی : بررسی انسان شناختی بازنمود هویت آذربایجانی
ای درباره انجمن های مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………….
45 3- رویكرد انجمن ها نسبت به مقوله هویت آذربایجانی……………………………………………………….………………………….
47
| 4- هویت آذربایجانی و فاکتورهای زبانی | |
| 4-1- بیان موضوع……………………………………………………………………………………………………………………………………….. | 50 |
| 4-2- روایت اعضای انجمن ها | |
| 4-2-1- اهمیت زبان و آموزش به زبان مادری …………………………………………………………………………………….. | 52 |
| 4-2-2- زبان مردم آذربایجان ( آذری یا تركی ) ………………………………………………………………………………….. | 54 |
| 4-2-3- ریشه شناسی و معناشناسی هویتی واژه « ترك » ………………………………………………………………….. | 56 |
| 4-2-4- زبان تركی ؛ ویژگی ها و جایگاه زبانی آن ………………………………………………………………………………. | 58 |
| 4-2-5- كتابت زبان تركی …………………………………………………………………………………………………………………. | 59 |
| 4-2-6- الفبای زبان تركی …………………………………………………………………………………………………………………. | 62 |
| 4-2-7- سیاست های زبانی دولتها ……………………………………………………………………………………………………. | 63 |
| 4-2-8- رسانه های ملی و محلی در ایران…………………………………………………………………………………………… | 67 |
| 4-3 – تحلیل نظری ……………………………………………………………………………………………………………………………. | 69 |
| 5- هویت آذربایجانی و فاکتورهای جغرافیایی | |
| 5-1- بیان موضوع ………………………………………………………………………………………………………………………………………. | 74 |
| 5-2- روایت اعضای انجمن ها | |
| 5-2-1- ریشه شناسی واژه آذربایجان ………………………………………………………………………………………………… | 75 |
| 5-2-2-گستره جغرافیایی آذربایجان ( از ارّان تا آذربایجان ) ……………………………………………………………… | 79 |
| 5-2-3- نسبت هویتی واژگان آذربایجانی و تركی ……………………………………………………………………………… | 83 |
| 5-3- تحلیل نظری ………………………………………………………………………………………………………….…………………………. | 84 |
| 6-هویت آذربایجانی و فاکتورهای فرهنگی | |
| 6-1- بیان موضوع ………………………………………………………………………………………………………………………………………. | 86 |
| 6-2- روایت اعضای انجمن ها | |
| 6-2-2- شوونیسم و هویت فرهنگی آذربایجانی…………………………………………………………………………………… | 88 |
| 6-2-3- قهرمان سازی از شخصیت های بنام آذربایجان …………………………………………………………………….. | 90 |
| 6-2-4- نماد پردازی از جدایی دو آذربایجان ……………………………………………………………………………………… | 91 |
| 6-2-5- هویت آذربایجانی و اسطوره شناسی فرهنگی آذربایجان …………………………………………………………… | 92 |
| 6-3- تحلیل نظری …………………………………………………………………………………………………………………………………….. | 100 |
| 7- هویت آذربایجانی و فاكتورهای سیاسی | |
| 7-1- بیان موضوع ……………………………………………………………………………………………………………………….……………… | 104 |
| 7-2- روایت اعضای انجمن ها | |
| 7-2-1- نگاهی به تاریخچه سیاسی شدن مسأله هویت در آذربایجان……………………………………………………. | 107 |
| 7-2-2- مطالبات اقتصادی و سیاسی شدن امر قومی در آذربایجان ………………………………………………………. | 121 |
| 7-2-3- نقش و موضع نخبگان و روشنفكران در سیاسی شدن هویت آذربایجانی …………………………………. | 124 |
| 7-2-4- هویت آذربایجانی و منازعات سیاسی میان قومی……………………………………………………………………. | 139 |
| 7-2-5- نقش نیروهای فراملی در قبال سیاسی شدن هویت آذربایجانی ………………………………………………. | 143 |
| 7-3- تحلیل نظری …………………………………………………………………………………………………………………………………….. | 146 |
| 8- هویت آذربایجانی و فاکتورهای تاریخی | |
| 8-1- بیان موضوع……………………………………………………………………………………………………………………………………… | 152 |
| 8-2- روایت اعضای انجمن ها | |
| 8-2-1- شرق شناسی و تاریخنگاری شرق شناسانه …………………………………………………………………………… | 153 |
| 8-2-2- نقد تاریخ نگاری ایران باستان ………………………………………………………………………………………………. | 156 |
| 8-2-3- نقد تاریخ نگاری مربوط به آذربایجان ……………………………………………………………………………………. | 162 |
| 8-2-4- روایتی از تاریخ تركان ایران ( هویت تاریخی آذربایجان ) ……………………………………………………….. | 164 |
| 8-2-5- آذربایجان ، تاریخ ماد و ریشه قومی آن ………………………………………………………………………………. | 167 |
| 8-2-6- روایت های تاریخی درباره زرتشت و خاستگاه زرتشی گری…………………………………………………….. | 170 |
| 8-3- تحلیل نظری ……………………………………………………………………………………………………………………..…………….. | 174 |
| 9- هویت آذربایجانی و فاكتورهای ملی / قومی | |
| 9-1- بیان موضوع ……………………………………………………………………………………………………………………………………… | 176 |
| 9-2- روایت اعضای انجمن ها | |
| 9-2-1- مفهوم ملت و هویت ملی ……………………………………………………………………………………………………….. | 177 |
| 9-2-2- مفهوم قومیت و هویت قومی …………………………………………………………………………………………………. | 178 |
| 9-2-3- هویت آذربایجانی ؛ ملیت یا قومیت ……………………………………………………………………………………….. | 182 |
| 9-2-4- ناسیونالیسم آذری و گفتمانهای مربوط به آن …………………………………………………………………………. | 185 |
| 9-3- تحلیل نظری ……………………………………………………………………………………………………………………………………. | 194 |
| بخش چهارم : جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………… | 197 |
| منابع و مآخذ | |
| منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. | 209 |
| منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. | 217 |
| منابع اینترنتی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. | 221 |
| ضمائم | |
| فرم مصاحبه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. | 223 |
| نمونه اساسنامه و گزارش فعالیت ها و برنامه های انجمن های غیر دولتی ………………………………………………………… | 227 |
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
چكیده
این رساله، به بررسی ابعاد عملکرد و فعالیتهای انجمن های غیر دولتی ترک زبان شهرستان تهران پرداخته است . هدف این بررسی ارائه توصیفی از هویت آذربایجانی بر مبنای تعریفی است كه اعضای انجمن های غیردولتی مورد مطالعه این پژوهش عرضه می كنند . در واقع این بررسی در پی پاسخ دادن به این سئوال است كه هویت آذربایجانی با چه ویژگی های فرهنگی ، زبانی ، سیاسی ، جغرافیایی و … از سوی اعضای انجمن های غیر دولتی تعریف می شود . به این منظور ، هویت آذربایجانی تحت شش فاكتور هویتی شامل فاكتورهای زبانی ، جغرافیایی ، فرهنگی ، سیاسی ، تاریخی ، ملی/ قومی ، دسته بندی و از زبان اعضای انجمن های غیردولتی توصیف شده اند . ضرورت و اهمیت این بررسی به كاركرد انجمن های غیر دولتی بازمی گردد كه به عنوان نهاد واسط میان دولت و مردم ، در تصمیم گیری ها و مدیریت اجتماعی و فرهنگی دولت ها تأثیر گذارند . بنابراین شناخت صحیح و علمی از مطالبات و اهداف انجمن های غیردولتی ، می تواند از یك سو دولت را در ساماندهی و پاسخ گویی به این مطالبات یاری كند و از سوی دیگر ارزیابی علمی اعضای انجمن ها از اهداف و عملكردهای خود را سرعت بخشد . روش مطالعه پژوهش كیفی ( میدانی ) بوده است و رویكرد تحلیل داده ها بر مبنای رهیافت های انسانشناسی فرهنگی اتخاذ گردیده است . از آنجایی كه این بررسی به موضوعات و مسائل قومی مربوط می شود ، می توان آن را در زمره مطالعات انسانشناسی قومی محسوب كرد .
کلید واژگان ؛
آذربایجان ، انجمن های غیر دولتی ( NGO ) ، هویت گرایی ، فاكتورهای هویتی ، قومیت، ملیت ، سواد قومی و … .
بخش اول : ( كلیات ، روش شناسی ، چارچوب نظری )
فصل اول : کلیات
- طرح مساله و اهداف تحقیق
انجمن های غیر دولتی ، از جمله نهادهایی هستند که با اهداف و کارکرد های تعریف شده ای در سطح جامعه تشکیل می شوند . وجود این انجمن ها در وهله اول بنا به پروبلماتیک مشخصی که در جامعه تشخیص می دهند توجیه می شود ، ولی لزوماً وجود یا تشخیص مساله ای واقعی در جامعه نمی تواند ، تشکیل هر انجمنی را توضیح دهد . به عبارت دیگر ، لزومی ندارد که یک مساله اجتماعی در جامعه ( به مفهوم علوم اجتماعی آن ) اظهار شود و سپس گروهی اقدام به تشکیل انجمنی برای شناخت ، توضیح و حل آن مساله اجتماعی نمایند . بنابراین این انجمن ها می توانند در برجسته کردن مسائلی که در سطح جامعه هنوز اظهار نشده اند- از جمله مسأله قومیت ها – نیز تاثیر گذار باشند . تمام انجمن های غیر دولتی ، علاوه بر سلسله مراتبی که در سطح مدیریتی خود دارند ، محور اساسنامه ای که در بدو تاسیس آنرا تدوین می کنند ، حرکت می کنند و نخبگان این انجمن ها تفسیر اصول اساسنامه را برای اعضای انجمن ها و مخاطبان انجمن ها بر عهده دارند . با توجه به اینکه این انجمن ها دارای اولویت های موضوعی در فعالیت های خود هستند ، لذا می توانند تحت عناوین و موضوعات علمی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و … تقسیم شوند . در عین حال ترکیبی از این موضوعات نیز در اولویت های فعالیت انجمن ها می تواند وجود داشته باشد .
انجمن های غیر دولتی آذربایجانی ها ، از جمله انجمن های هستند که در دو حوزه فرهنگی و سیاسی فعالیت می کنند . این انجمن ها در شهرها مختلفی وجود دارند . ولی در این پژوهش سعی می شود به بررسی انجمن های ترک زبان تهران ،پرداخته شود . اگرچه نمی توان تفکیک کاملاً دقیق و مشخصی را از حوزه های سیاسی و فرهنگی فعالیت این انجمن ها تشخیص داد ، با این وجود در این تحقیق به بررسی عناصر فرهنگی و کارکردهای فرهنگی این انجمن ها پرداخته خواهد شد . به این ترتیب هدف این تحقیق ، مطالعه ای انسان شناختی در بدست دادن توصیفی دقیق از اهداف و عملکردهای انجمن ها این می باشد .
این پژوهش به بررسی انجمن های غیر دولتی آذربایجانی در تهران می پردازد و انجمن هایی را در بر می گیرد كه در آنها ، طی انجام فعالیتهایی، هویت قومی مردم ترك زبان ایران بازتولید می شود . در واقع این پژوهش در پی پاسخ به این مساله است كه چه نوع شناخت
هایی از هویت قومی مردم آذربایجان ( ترك زبانها ) ، در انجمن های غیر دولتی عرضه می شود و این بازنمود هویتی چه نسبتی را با گفتمان فعالین قومی ، گفتمان آكادمیك ، گفتمان روشنفكری ، گفتمان دولتی و دیگر گفتمانهای موجود در ایران برقرار می كند و از طرف دیگر مخاطبان این گفتمان ها ، چگونه این شناخت ها را در اندیشه و رفتارهای عینی خود تعبیر و تفسیر می كنند . بخش عمده پاسخگویان این پژوهش را اعضای اصلی و عادی انجمنهای آذربایجانی تهران و تعدادی را نیز مخاطبان این انجمن ها ، یعنی كسانی كه به نحوی با اعضا و فعالیت های این انجمن ها در ارتباط بوده و احیاناً همكاری می كنند ، تشكیل می دهند .
در این پژوهش من به دنبال یافتن پاسخ برای این سئوال هستم كه ، در انجمن های غیر دولتی آذربایجانی ها در تهران ( در سه نمونه انجمن ، خانه فرزندان آذربایجان ،جمعیت جوانان آذرتوپراق ، مؤسسه غیردولتی ستارخان ) هویت آذربایجانی ، چگونه معرفی می شود . برای بررسی و یافتن پاسخ ، من به بررسی سه سطح از داده ها ، خواهم پرداخت . سطح اول داده های من ، از طریق مطالعه عملكرد ها و فعالیت های سازمانی این سه انجمن ، كه از بدو تاسیسشان اجرا شده است – و یا اینكه جزو اهداف و برنامه های آتی این انجمنها ، بوده و قرار است اجرا شود – بدست خواهد آمد .
سطح دوم داده من ، كه البته مهمترین سطح داده های این پژوهش محسوب می شود ، داده ها و اطلاعات بدست آمده از اعضای اصلی و عادی این انجمن ها خواهد بود . این سطح ، در واقع غیر رسمی ترین و واقعی ترین بخش از داده های تحقیق خواهد بود ، كه در آن تفسیرهای فرد فرد اعضای نمونه گیری شده از میان انجمنها ، درباره هویت آذربایجانی مورد بررسی قرار خواهد گرفت . اهمیت این سطح از داده ها ، از این حیث است كه ، هویت آذربایجانی ، در داخل این انجمنها ، بیشتر از آنكه در قالب برنامه های رسمی انجمنها تعریف شود، توسط اعضای آن و به شكلی غیر رسمی باز تعریف می شود . لذا بعضاً ابعادی از این هویت در سطوح غیر رسمی فردی ، و میان اعضای این انجمنها ، به بحث گذارده می شود ، كه بحث در باره این ابعاد ، خارج از اساسنامه یا برنامه های انجمن قرار دارد .
سطح سوم داده های من ، مربوط به داده هایی می شود كه از طریق مخاطبان انجمنها بدست می آید . منظور من از مخاطبان انجمن ها ، افرادی هستند كه عضو این انجمنها نیستند ، ولی به عنوان آذربایجانی با این انجمن ها همكاری دارند و با اعضای انجمنها در ارتباط هستند . اهمیت این سطح از داده ها ، از این حیث است ، كه تعریف ها و بحث های هویتی افراد غیر عضو در انجمنها نیز ، در نحوه تعریف اعضای انجمنها از هویت آذربایجانی تاثیرگذار است.
با این توضیح این بررسی در پی ارائه توصیف و شناختی نزدیك به واقع از گفتمانی قومی است كه در قالب انجمنها بازتولید می شوند و در برنامه ریزی های فرهنگی ملی باید به آنها توجه شود . بنابراین هدف این تحقیق ، استخراج گقتمان هویتی ای است كه در انجمن های غیر دولتی آذربایجانی های مقیم تهران ، درباره هویت آذربایجانی بازتولید می شود . در این راستا تلاش می شود تا مؤلفه های مختلف هویت آذربایجانی ، از جمله مؤلفه های زبانی ، جغرافیایی ، فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و … با توجه به تعریفی كه این انجمن ها ، و به خصوص اعضای آنها ارائه می دهند ، توصیف شده و به طبقه بندی گویایی از ابعاد و مختصات هویت آذربایجانی ، از منظر گفتمان هویتی انجمن های غیر دولتی دست یابیم . در عین حال استقرار نظری گفتمان هویتی این انجمن ها ، از دیگر اهداف این تحقیق است . به عبارت دیگر ، در این مطالعه ، علاوه بر اینكه تلاش می شود تا توصیف و طبقه بندی نسبتاً دقیقی از تعاریف هویتی این انجمن ها و اعضایشان از هویت آذربایجانی ارائه شود ، در عین حال از دیدگاه نظری ، این تعاریف هویتی ، متناسب با تئوری های هویتی و قوم شناختی ای كه در ادبیات نظری انسان شناسی وجود دارد ، تبیین می شوند. نكته آخری كه باید به آن اشاره كنم ، این است كه ، با وجود آنكه تلاش كرده ام تا در این پژوهش از رویكردهای تقلیل گرای مطالعات قومی در علوم اجتماعی – كه غالباً سعی دارند مطالبات قومی را از منظر جامعه شناختی بررسی كنند – فاصله بگیرم ، و تحلیلی فرهنگی از هویت آذربایجانی ( كه اعم بر هویت قومی باشد ) ارائه بدهم ، با این حال ، من این پژوهش را در زمره مطالعات قومی قرار می دهم . دلیل این ادعا هم آن است كه هویت آذربایجانی در این انجمن ها ، بر محور هویت قومی تعریف شده است ، چرا كه اعضای فعال در این انجمن ها به عنوان بخشی از نیروی انسانی جریانی محسوب می شوند ، كه به عنوان جریان هویت گرای آذربایجانی مطرح است . بنابراین ، در مبحث پیشینه پژوهش و چارچوب های نظری ، بنا به این استدلال ، بیشتر به ادبیات و نظریه های پژوهش های قومی ، اشاره خواهم داشت .
- اهمیت و ضرورت موضوع
جامعه ایران سطح بالایی از تنوع قومی را به خود اختصاص داده است . این تنوع قومی یك واقعیت تاریخی است كه تجربیات مختلفی را از همزیستی اقوام ایرانی در طول قرنها عرضه می دارد. امر قومی واقعیتی مدرن است كه می تواند در كنار و یا در مقابل سیستم مدرن دولت-ملت قرار گیرد . به این لحاظ درك این نكته كه مساله قومیت و هویت طلبی قومی می تواند پروبلماتیكی را در عرصه اجتماعی و در تقابل با سیستم مدرن دولت ملت ایجاد كند ، اهمیت زیادی دارد. در كشوری نظیر ایران نیز كه از تنوع قومی قابل ملاحظه ای برخوردار است ، این مساله می تواند در قالب جنبش ها و جریان های هویت طلبی ( كه كم و بیش با آن مواجهیم ) خود را نشان دهد . با توجه به اینكه توسعه یافتگی قومی امری منفك از توسعه پایدار ملی نبوده و مشرعیت امر ملی در كشور های كثیر الملّه تنها از مشروعیت امر قومی محصول می شود لذا شناختی صحیح از این واقعیت و پاسخگویی به مطالبات این گفتمان ها، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای برقراری توسعه پایدار است . عدم توجه به مختصات گفتمان قومی عملاً می تواند بحران زا باشد . پرابلماتیك هایی چون مهاجرت و حاشیه نشینی ، بحران هویت ، ، فقر فرهنگی اقوام، تجزیه طلبی و … خود به نحوی در ارتباط با نادیده گرفته شدن گفتمان قومی هستند كه كمابیش در ایران معاصر با آنها مواجهیم . بنابراین ، ضرورت و اهمیت این مطالعه ، در واقع به اهمیت توجه به مسائل و بحرانهای قومی در ایران باز می گردد . با توجه به اینکه ایران کشوری چند قومیتی است و مطالبات قومی در نیم قرن اخیر به شدت رو به افزایش بوده و این مساله در ایران هم قابل مشاهده است ، لذا ضروری است تا با توصیف وشناختی صحیح و اصولی از مختصات فرهنگی و سیاسی این انجمن ها و اهداف و کارکردهای آنها ، برنامه ریزان فرهنگی را در پاسخگویی صحیح به این مطالبات یاری کرده ، و آنها را در جریان پویایی هویتی که شکلی از تعامل و اجماع هویتی میان اقوام متعدد ساکن ایران است قرار دهیم. با توجه به اینکه انسانشناسی در صدد تعدیل و مدیریت تغییرهای فرهنگی در سطوح محلی و بالتبع جهانی است ، لذا شناختی میان فرهنگی ( بین الاذهانی ) از این جریان ها و از طرفی فیلترینگ بومی عناصر بیگانه ای که از سطوح کلان ملی و جهانی ، وارد فضاهای محلی می شوند ، می تواند در تحقق اجماع فرهنگی ، که در آن هیچ جریان فکری ای در انفعال به سر نمی برد ، تاثیر گذار باشد . در عین حال ، با استناد به توجیهی انسان شناختی از این واقعیت كه ، به تعداد فرهنگ ها و هویت های فرهنگی متنوع در داخل هر كشوری ، رشد و پایندگی تمدن آن كشور تضمین می شود ، لذا ضروری است تا در جهت شناسایی و حفظ تك تك این فرهنگ ها گام های مؤثری برداشته شود . ادامه نمونه متن
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد
یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
متن کامل پایان نامه با فرمت ورد – دانشگاه تهران
پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی
گرایش انسان شناسی
در ادامه مطلب می توانید تکه هایی از ابتدای این پایان نامه را بخوانید
و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید.
- سئوالات پژوهش
سئوالات اصلی این پژوهش عبارتند از ؛
- در این انجمن ها ، آذربایجان و مردم آذربایجان طبق چه معیارهایی تعریف می شوند ؟ یعنی اینكه آیا به عنوان یك قومیت با فرهنگ و زبان مشترك ( زبان تركی ) تعریف شده اند یا در حیطه مرزهای جغرافیایی آذربایجان قرار می گیرند ؟
- آیا مرزهای جغرافیایی و تفاوتهای فرهنگی ناشی از آن در این انجمن ها منعكس می شود یا اینكه شناختی یكدست و مشابه از قومیت ترك در آنها عرضه می شود ؟
- چه نسبتی میان گفتمان این انجمن ها ، با دیگر گفتمانها و جنبشهای اجتماعی ایران جود دارد ؟ ( مثلا دیگر گفتمانهای قومی ، فمینیسم ، گفتمان مذهبی ، گفتمان حوزوی ، گفتمان سیاسی ، جنبش دانشجویی ، و گفتمان عمومی مردمی ) .
- اعضای این انجمن ها چه مدلی از تعلق ملی را عرضه می كنند ؟ به عبارتی آیا این انجمن ها دولت ملی را از منظر تنوع قومی تعریف می كنند یا اینكه هویت قومی را كاملاً تحت الشعاع ملی گرایی دولتی ( یكسان سازی فرهنگی ) قرار می دهند و یا تركیبی از آن دو را مد نظر دارند ؟
- اعضای این انجمن ها چه ترکیبی از ویژگی های فردی و اجتماعی را شامل می شوند ؟ در واقع پیکره بندی نیروی انسانی این انجمن ها با چه نسبتهایی از تعلقات اجتماعی نظیر طبقه اقتصادی ، سطح تحصیلات ، سبک زندگی ( شهری / روستایی و … ) ، گرایشات سیاسی ، ملاحظات مذهبی و نیز تعلقات و ویژگی های فردی ، از جمله سن و جنس و.. شکل یافته است ؟
4- مفاهیم اصلی پژوهش
روشن است كه در هر پژوهشی ، مفاهیمی كلیدی مورد استفاده قرار می گیرند كه لازم است این مفاهیم توسط نگارنده به صورت مشخص تعریف و توضیح داده شوند. در واقع تعریفی كه نگارنده هر پژوهش، از برخی مفاهیم كلیدی مورد استفاده در پژوهش ارائه می دهد ، در عین آنكه از سنت علمی ای كه آن مفهوم در آن به وجود آمده است ، تبعیت می كند ، از جهاتی نیز ممكن است متفاوت از آن سنت نظری باشد . در توضیح مفاهیم اصلی پژوهش ، واریانس میان مفهوم مورد نظر محقق با سنت علمی آن مفهوم روشن می گردد . از طرف دیگر ، نباید این نكته را نیز از نظر دور داشت ، كه احیاناً مفهوم یا مفاهیمی جدید ، توسط خود محقق وارد پژوهش گردد كه برای مخاطبان دارای وجوه معناداری كافی نباشد ؛ لذا ضروری است تا این مفاهیم در هر پژوهشی مورد تعریف و تصویب قرار گیرد . بدیهی است ، تعاریف ارائه شده در هر پژوهشی ، حاصل جمع اجماع نظری نگارنده با سنتی خواهد بود كه آن مفاهیم درون آن سنت پرورده شده اند ؛ با این توضیح ، به سراغ چند مفهوم اصلی ، كه در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند می رویم . مفاهیم مورد استفاده من در این پژوهش ، تعاریفی خارج از چارچوب و سنت علمی آن مفاهیم ندارد . با این حال ، وجود واریانسی هرچند نسبی و محدود در این باره ، اجتناب ناپذیر خواهد بود .
مهمترین مفهوم اصلی این پژوهش ، مفهوم « هویت » می باشد . در این كه چه تعریف یا تعاریفی از این مفهوم در ادبیات علوم اجتماعی و انسان شناسی وجود دارد ، در بخشهای آتی به تفضیل بحث شده است ، اما آنچه كه در این بخش توضیح آن لازم به نظر می رسد ، این است كه تعریف مورد نظر من از این مفهوم ، نیز ، ناظر بر تعاریف مصوب در علوم اجتماعی و انسان شناسی است . در واقع ، هویت به عنوان مجموعه ای از فاكتورهای روان شناختی ، اجتماعی ، فرهنگی ، قومی و نژادی و … در سطوح فردی و اجتماعی عامل تفكیك و تشبیه عناصر انسانی است . هویت فردی بر تفاوت و هویت جمعی بر شباهت تأكید دارد ( جنكینز: 1381 : 34 ) با این حال ، در این بررسی ، آن مفهومی از هویت مد نظر بوده است ، كه بیشتر در سطوح اجتماعی و فرهنگی می تواند قابل بحث باشد . این هویت ، چیزی نیست مگر هویت آذربایجانی ، كه توسط مؤلفه ها و فاكتورهای هویتی منحصر به فرد خود ، از سایر هویت های اجتماعی تفكیك می شود .
مفهوم « انجمن های غیر دولتی » ، دومین مفهوم ، از مفاهیم كلیدی این پژوهش است كه باید در مورد آن توضیح داده شود . در ایران تشكل های غیر دولتی با نام های متعددی نظیر ؛ « انجمن » ، « بنیاد » ، « تشكل » ، « جامعه » ، « جبهه » ، « جمعیت » ، « خانه » ، « دفتر » ، « سازمان » ، « ستاد » ، « سرای » ، « شبكه » ، « شركت » ، « شورا » ، « كانون » ، « گروه » ، « مؤسسه » ، « مجتمع » ، « مجمع » ، « مركز » ، «هیئت» و … فعالیت می كنند ( فكوهی :1383: 544 ). با این حال ، در پژوهش حاضر ، از میان این اسامی ، نامِ « انجمن های غیر دولتی » برای بحث درباره این گونه نهادها انتخاب شده است . در عین حال ، در عنوان انجمن های نمونه ی این بررسی ، از اسامی جمعیت ، خانه و … استفاده شده است ( مانند خانه فرزندان آذربایجان ، جمعیت جوانان آذرتوپراق ، مؤسسه غیردولتی ستارخان ). از حیث بار معنایی ای كه ممكن است این مفاهیم در پی داشته باشند ، مفهوم « انجمن های غیر دولتی » ، مغایرتی با آن معانی ندارد و به عبارت ساده تر می توان گفت كه مترادف این اسامی به كار رفته است ؛ چنانكه در نقل قولهای استفاده شده در این پژوهش ، نویسندگان دیگر از این عناوین ( نظیر NGO ها ، سازمان های غیردولتی ، سازمان های غیر حكومتی و … ) استفاده كرده اند . بنابراین مفهوم مورد نظر من از انجمن های غیردولتی ، مفهومی عام و مشتمل بر مفاهیم و عناوین یاد شده است .
مفهوم شناسی واژه « آذربایجان » و « آذربایجانی » نیز ضروری است . چه بسا واژه آذربایجان ، صرفاً دارای مفهوم و بار معنایی خاكی و جغرافیایی است و از طرفی گاه ، می تواند به عنوان صفت « آذربایجانی » ، بر مفهومی ذهنی و معنایی كه دارای بار هویتی باشد ، دلالت كند . در این پژوهش ، هر دو صورت معنایی این مفهوم مد نظر بوده است . در واقع هم مفهوم جغرافیایی این واژه مورد بررسی قرار گرفته است و هم بار ذهنی ـ معنایی ( هویتی ) این واژه مورد توجه بوده است . تفكیك اینكه در كجا مفهوم جغرافیایی و در كجا مفهوم هویتی به كار رفته است ، در بخش مربوط به فاكتورهای جغرافیایی هویت آذربایجانی ، صورت پذیرفته است .
چهارمین مفهوم مورد استفاده این پژوهش نیز ، مفهوم « قوم » و « قومیت » است . این مفهوم ، در كنار مفهوم « ملت » و « ملیت » ، در بخشهایی از این پژوهش به كرّات مورد استفاده قرار گرفته اند . با این حال ، تلاش شده است تا این مفاهیم نه به طور مجرد ، كه از نظر بار هویتی شان به كار روند . بنابراین هدف من در این پژوهش از به كار بردن مفاهیم قوم و قومیت ، بیشتر افاده ی معنا و بار هویتی این واژگان بوده است . به این ترتیب ، مفهوم مستتر « هویت قومی » در اینجا صحیح تر و دقیق تر به نظر می رسد . چرا كه از لحاظ منطقی نیز ، هویت عام بر قومیت محسوب می شود و رابطه بین دو مقوله اجتماعی هویت و قومیت ، عموم و خصوص مطلق است؛ هر قومیتی ضرورتاً امکان تعریف هویتی دارد . اما هر هویتی ، ضرورتاً امکان تعریف قومیتی ندارد . قومیت همیشه می تواند به عنوان یکی از فاکتورهای هویت افراد مطرح شود و در عین حال در تعیین هویت افراد می تواند کاملاً خنثی عمل کند . یعنی در تعیین هویت افراد ، در یک واحد اجتماعی – فرهنگی ، هیچ نقشی نداشته باشد .
با این حال ، هویت مفهومی است که بدون آن هستی اجتماعی هیچ انسانی را نمی توان تعریف کرد . به عبارتی ما انسان و اجتماع بی هویت نداریم . حالا هویت فرد یا افراد می تواند با قومیت آنها تعریف شود ، می تواند با دین آنها تعریف شود و در عین حال می تواند با مجموعه از فاکتورهای مختلف هویتی نظیر قومیت ، دین ، زبان ، دانش و … تعریف شود . در مورد مفهوم ملت و ملیت نیز ، همین استدلال صادق است . به طوری كه در این بررسی هدف از طرح مفهوم ملت یا ملیت ، بیشتر از آنكه ارائه بحثی جامعه شناختی از جدل های روشنفكری بر سر این مفاهیم باشد ، تعریفی بود كه اعضای انجمن ها از هویتِ قومی و هویتِ ملی خود عرضه می داشتند .
مفهوم كلیدی دیگر دراین پژوهش ، به طور كلی مجموع مفاهیم « فاكتورهای هویتی » است كه در بخش سوم ، تحت شش فاكتور هویتی ، از جمله زبان ، جغرافیا ، فرهنگ ، سیاست ، تاریخ و … مورد بحث قرار گرفته اند . در توضیح این مفاهیم ، باید بگویم كه ، هویت هر اجتماعی ، از عناصر ، مؤلفه ها و فاكتورهای مختلفی تشكیل می شود . از بین این سه واژه ( عناصر ، مؤلفه ها ، فاكتورها ) ، من واژه «فاكتورها» را برای توصیف هر یك از ویژگی های هویت بخش اجتماعی برگزیده ام . بنابراین هر كدام از این فاكتورها ، در ساختن بخشی از هویت اجتماعی ( در این پژوهش ، هویت آذربایجانی ) ، سهیم اند . بنابراین ، اگر در هر جای این پژوهش ، از فاكتورهای هویتی مختلف استفاده شده است ، مقصود همان عناصر هویت بخشی است كه به صورت « صفت » به واژه فاكتور نسبت داده شده است . به عنوان مثال ، منظور از فاكتور های زبانی ، عناصر و مؤلفه های هویتی است كه زبانِ هر جامعه ای ، به آن جامعه می بخشد . این پاسخ كه « من … زبانم » ، در واقع به مفهوم فاكتورهای زبانی اشاره دارد ، كه سعی دارد تا هویت زبانی یك اجتماع را استخراج كند . در مورد سایر فاكتورهای هویتی نیز ، همین معنا مد نظر بوده است.
- ادبیات و پیشینه پژوهشی
چنانكه در بخش طرح مسأله این پژوهش ذكر كردم ، این پژوهش به نوعی در زمره مطالعات قومی قرار دارد و لذا ، در این مبحث ، یعنی مبحث ادبیات و پیشینه پژوهش ، به بررسی پیشینه مطالعات قومی خواهم پرداخت . از سالهای دهه 1990 ، « هویت » یكی از چهارچوب های وحدت بخش در مباحثات روشنفكری شده است . چنان به نظر می رسد كه همگان راجع به آن حرفی برای گفتن دارند : جامعه شناسان ، مردم شناسان ، دانشمندان علوم سیاسی ، روانشناسان ، جغرافی دانان ، تاریخ دانان ، و فیلسوفان . این گفتگوها بسیار متنوعند : از بحث های آنتونی گیدنز درباره تجدد و خود شناسایی گرفته تا تأكید پست مدرنیستی بر « تفاوت » ؛ و از تلاش های گوناگون فمینیستی برای شالوده شكنی قراردادهای اجتماعی مبتنی بر جنسیت گرفته تا از سردرگمی ناشی از احیای ناسیونالیسم و قومیت گرایی به عنوان نیروهای مهم سیاسی . در هر جا با گفتمان هایی راجع به هویت مواجه می شویم ، و بحث تنها درباره هویت نیست . از دگرگونی نیز سخن می رود : پیدایش هویت های جدید ، احیاء هویت های قدیم ، و دگرگون شدن هویت های موجود (جنكینز :1381 :11 ). از طرف دیگر ، سه فرآیند همزمان ، شامل پدید آمدن دولت های ملی ، مهاجرت های گسترده و جهانی شدن را باید به عنوان پیش زمینه اساسی گسترش علاقه مندی به مطالعات قومی در سالهای اخیر به شمار آورد ( برتون :ضمیمه مترجم : 1380 : 232 ).
در ایران ، از نظر ادبیات پژوهش ، رهیافتهای آكادمیك و بعضاً روشنفكری ای كه در حوزه قومیت به پژوهش پرداخته اند ، رویكردی كلان نگر و جامعه شناختی نسبت به این مسأله اتخاذ كرده اند كه علیرغم تلاش برای ترسیم مرزهای قومی و تصویر مسائل قومی بحران زا ، عملاً در دامان گزاره های كلان ، غیر بومی و اتیك افتاده اند كه در برخی موارد نیز رنگ وبوی گفتمان هژمونیك تمركز گرا و شوونیستی ( كه رهیافتی ابزار گرایانه نسبت به مساله قومیت ها را دارد ) داشته اند . بیشتر تحقیقاتی كه تركیب سیاسی و اجتماعی ایران را مورد بررسی قرار می دهند ، تمایل دارند كه فاكتور قومیت ها را به حاشیه برانند . این منابع قاطعانه بزرگترین گروه قومیتی ایران ، یعنی آذربایجانی ها را به عنوان اقلیت یكپارچه [ با اكثریت فارس ] كه دارای هویت جداگانه ای نبوده و در هویت ایرانی استحاله یافته اند ، توصیف می كنند( شِیفر : 1385: 8 ).
اگر چه در چند سال اخیر مطالعات قومی در ایران ، با گشایش نظر پژوهشگران عرصه علوم اجتماعی و علوم سیاسی مواجه بوده است ، لكن مطالعات در این زمینه بسیار كلی و كلان نگر بوده است . آثار بسیار اندكی ، نقش ویژه و اهداف اقلیت های قومی در دوره انقلاب را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند . كارهای اندكی هم كه در مورد نقش اقلیت های قومی در انقلاب ایران صورت گرفته مربوط به كردها ، عرب ها و تركمن ها است و تعداد خیلی كمی از این تحقیقات در مورد نقش آذربایجان در انقلاب می باشد ( شِیفر: 1385 : 11 ). بنابراین ، ادبیات پژوهش ، از حیث این که سابقه مطالعه فرهنگی این انجمن ها وجود داشته باشد ، بسیار کم رنگ است . در واقع مطالعات صورت گرفته در این حوزه ، بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشته تا فرهنگی ، و از سوی دیگر دنباله رو چارچوبهای فکری سیاسی بوده است . در حالی كه در این بررسی روی عناصر فرهنگی تاکید خواهد شد . بر اساس مطالعات محقق ، آنچه كه مسلم است ، جز معدود آثاری ، هنوز تحقیقی جامع و دقیق در مورد رویكرد های قومی انجمن های غیر دولتی آذربایجانی ، كه بتوان از آن به عنوان پیشینه تحقیق یاد كرد ، صورت نگرفته است .به طور كلی از جمله نهادها یا مؤسساتی كه در زمینه مطالعات قومی راهبردی در ایران به فعالیت می پردازند ، می توان به مؤسسه مطالعات ملی با فصلنامه مطالعات ملی ، پژوهشكده مطالعات راهبردی با فصلنامه مطالعات راهبردی ، فصلنامه فرهنگی اجتماعی گفتگو و … اشاره كرد . از میان ، پژوهشگران مسایل قومی نیز در ایران ، به می توان به مجموعه كتب و مقالات نوشته شده توسط پژوهشگرانی چون حمید احمدی ، كاوه بیات ، ناصر فكوهی ، مجتبی مقصودی ، علی الطائی ، هلنا بنی شركا و محمد جواد هیئت و … اشاره كرد . از نشریات و پژوهشهای صورت گرفته در خارج از كشور نیز می توان به نشریه تریبون یا « مجله بررسی مسائل جامعه چند فرهنگی » ، منتشره در كشور سوئد و نیز پژوهشگرانی چون برندا شِیفر و رساله دكترای وی با عنوان « شكل گیری هویت جمعی در آذربایجان ایران » اشاره كرد . در مورد مطالعات فرهنگی مربوط به آذربایجان هم ، می توان به نشریات محلی همچون دیلماج ، وارلیق ، آذری ، یارپاق ، نوید آذربایجان و مجموعه نشریات و ویژه نامه های دانشجویی دانشجویان آذربایجانی دانشگاه های سراسر كشور اشاره كرد . ضمن آنكه در محیط وب نیز ، سایت های مختلفی درباره فرهنگ وهویت آذربایجانی ، مطالبی را در اختیار پژوهشگران قرار می دهند . در مأخذ شناسی این پژوهش ، به بخشی از این منابع كه می توانند مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرند اشاره شده است .
برای دانلود (خرید)متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید
توسعه فرایندی است چند بعدی كه بصورت همه‌جانبه و هماهنگ جامعه را به سمت شكوفایی و ترقی هدایت می‌كند. بی‌شك جامعه‌ای می‌تواند ادعای توسعه یافتگی داشته باشد كه همه ابعاد و اجزاء آن بصورت هماهنگ حركت كند. در این زمینه می‌توان به جوامع توسعه یافته در مقایسه با جوامع جهان سوم و توسعه نیافته اشاره كرد. بطوریكه در جوامع نوع اول توسعه‌ای همه جانبه بوقوع پیوسته است و همه ابعاد این جوامع بطور موزون و هماهنگ با هم در حال حركتند. هرچند كه در مواقعی نیز دچار ناهمگونی و ناموزونی شده‌اند اما این ناهمگونی و ناموزونی كاركردی در مقابل دیگر نتایج مثبت توسعه كمتر به چشم می‌آید. برخلاف آن در جوامع در حال توسعه شاهد توسعه‌ای ناموزون، ناهماهنگ و تك‌بعدی هستیم كه نه تنها مشكلات را كم نكرده بلكه بر مسایل و مشكلات این جوامع افزوده است.
یكی از عرصه‌های ناهماهنگی و ناموزونی رشد و توسعه در كشورهای جهان سوم، نابرابری و شكاف میان شهر و روستاست كه این دو را از نظر دستیابی به امكانات، خدمات، تسهیلات و شاخص‌های توسعه یافتگی در مقابل یكدیگر قرار داده است، بطوریكه شهرها دارای امكانات و خدمات فراوان و روستاها دارای امكانات و خدمات بسیار كمی هستند كه البته این به معنی توسعه‌یافتگی شهرها نیست ولی در شهرها سطح زندگی و رفاه بسیار بالاتری از روستاها دارند. با توجه به چنین وضعیتی اهمیت و ضرورت توسعه روستایی برای نجات روستاها و كاهش مشكلات شهرها بیش از پیش نمایان میشود.
و اما توسعه روستایی خود دارای ابعاد مختلفی است كه توجه همه جانبه به این ابعاد می‌تواند روستاها را از وضعیت فعلی خود نجات دهد. یكی از مهمترین ابعاد توسعه روستایی و شاید بتوان گفت مهمترین بعد آن مساله مدیریت روستایی است كه نقش بسیار مهم در هماهنگی فعالیتهای توسعه روستایی برعهده دارد. مدیریت روستایی با مدیریت شهری تفاوتهای زیادی دارد چرا كه شهر و روستا دو محیط مختلف هستند. به همین دلیل نمی‌توان اصول و قوانین مدیریت كلاسیك شهری یا سازمانی را برای روستا به اجرا درآورد.
مدیریت را می‌توان چنین تعریف كرد: «مدیریت، فرایند به كارگیری مؤثر و كارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه‌ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امكانات، هدایت و كنترل است كه برای دستیابی به اهداف سازمانی و براساس نظام ارزشی مورد قبول، صورت می‌گیرد. (رضائیان، 1380، ص6)
«تعریف مذكور، پنج قضیه اساسی ذیل را كه زیربنای مفاهیم كلی نظری و عملی (فنی) مدیریت است دربر دارد: 1ـ مدیریت یك فرایند است.2ـ مفهوم نهفته مدیریت،هدایت تشكیلات انسانی است. 3ـ مدیریت مؤثر، تصمیم‌های مناسبی می‌گیرد و به نتایج مطلوبی دست می‌یابد. 4ـ مدیریت كارا، به تخصیص و مصرف مدبرانه منابع می‌گویند. 5ـ مدیریت بر فعالیتهای هدفدار، تمركز دارد.» (همان ، ص 7)
«بخشی از دانش مدیریت را می‌توان از طریق آموزش فراگرفت و بخش دیگر را ضمن كار باید آموخت و در واقع بخشی را كه با آموزش فراگرفته میشود، علم مدیریت و بخشی را كه موجب به كار بستن اندوخته‌ها در شرایط گوناگون میشود، هنر مدیریت می‌نامند. اساساً دو روش برای یادگیری دانش مدیریت وجود دارد: اول، از طریق آموزش و دوم، ضمن انجام كار. البته می‌توان تركیبی از دو روش فوق را نیز به كار برد.» (همان ، ص 8)
اهمیت مساله مدیریت در جوامع مختلف بر هیچ كس پوشیده نیست، چرا كه امكانات و منابع موجود محدود است و برای استفاده درست و بهینه از این امكانات محدود داشتن مدیریتی دانا و توانا از ضروریات است.
متأسفانه در كشورهای جهان سوم از جمله ایران، به مدیریت علمی اهمیت كمی داده میشود و به علت تمركز تصمیم‌گیریها در مركز، مدیریتهای منطقه‌ای و محلی كمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. هرچند كه بعد از انقلاب اسلامی بیشتر به مناطق محروم و دورافتاده توجه شده است ولی شدت، وسعت و تنوع محرومیت‌ها به حدی زیاد است كه نیازمند مدیریتی بسیار كارآمدتر و آشناتر با مسایل و مشكلات خاص هر منطقه است و این امر تنها از عهده مدیریتهای محلی و منطقه‌ای برمی‌آید.
نتیجه چنین روندی عدم رشد و توسعه مناطق مختلف است. این روند كه در مورد استانها، شهرستانها و شهرهای مختلف اعمال میشود در مورد روستاها با قوت و شدت بیشتری اعمال می‌گردد، چرا كه روستائیان، مظلوم‌ترین قشر این جوامع هستند و چون همیشه از بیرون و بدون آگاهی و شناخت لازم برای آنها تصمیم‌گیری شده است، اكثر این تصمیات یا نادرست بوده و یا در اجرا با مشكل مواجه شده، دچار شكست شده‌اند.دلایل اصلی این شكستها نیز عدم جلب مشاركت واقعی مردم، عدم شناخت نیازهای روستاییان و همچنین عدم درك امكانات و تواناییهای روستا و روستائیان است.
ولی هیچ عاملی در عدم موفقیت برنامه‌های توسعه روستایی مهمتر از عدم درك صحیح از مدیریت روستایی و ویژگیهای آن و همچنین تفاوت میان شهر و روستا و در نتیجه تفاوت در نحوه اداره آنها نیست. «روستا واحدی طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی می‌باشد كه به لحاظ اداری نیز به عنوان كوچكترین واحد در تقسیمات اداری و سیاسی به حساب می‌آید. محدودیت جمعیت و امكانات اقتصادی و… روستاها از گذشته‌های دور، مدیریت آنرا به صورت یكپارچه مطرح كرده است.» (طالب، 1376، ص 75)
ارائه تعریف دقیقی از مدیریت روستایی كار بسیار مشكلی است چرا كه بر سر تعریف آن توافق كلی وجود ندارد. این دشواری ناشی از عوامل مختلفی است. دكتر طالب در این زمینه چنین می‌گوید: «دشواری مفهوم مدیریت روستایی ناشی از تفاوت نظرگاههای سازمانهای اداری و اجرایی از یك طرف و درهم تنیدگی ابعاد مختلف حیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه روستایی از طرف دیگر است. مدیریت روستایی از لحاظ كالبدی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مفاهیم متفاوتی را از دیدگاه متولیان مربوط مطرح می‌كند.» (همان ، ص 101)
مسئله مدیریت روستایی از مقولاتی است كه كمتر مورد توجه محققان قرار می‌گیرد ولی نقشی بسیار مهم و حیاتی در هدایت و توسعه روستاها برعهده دارد. این شاخصه از مدیریت به دلایل مختلفی كمتر مورد علاقه محققان دانشگاهی است. رابرت چمبرز در این زمینه چنین می‌گوید: «تعداد معدودی از دانشگاهیان، مدیریت روستایی را از نظر مسئولیت ذهنی و فكری مهیج می‌بینند و یا آن را واجد حوزه‌هایی كه در آن به تحقیق كاربردی بتوان دست زد می‌دانند، كارگزاران روستایی هنوز راه طولانی در پیش دارند تا بتوانند تشخیص دهند كه چگونه مدیریت می‌تواند در خدمت توسعه روستایی باشد.» (چمبرز، 1376، ص 230)
مدیریت روستایی در ایران دارای سابقه‌ای طولانی می‌باشد. این مدیریت با توجه به كوچك بودن دهات و همچنین وابستگی فعالیتهای مختلف روستایی به یكدیگر دارای ویژگیهایی است كه بی‌توجهی به این ویژگیها و همسان دانستن آن با مدیریت شهری مشكلات فراوانی را برای روستاهای كشور ایجاد كرده است و به علت عدم تطبیق این مدیریت با روستاهای كشور جلوی پیشرفت و آبادانی آنها گرفته شده و در مواردی حتی موجب نابودی روستاهای آباد شده است.
با توجه به نكات ذكر شده و همچنین فعالیت چند سالة دهیاریها، ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها و شناخت موانع و مشكلات آنها امری بسیار حیاتی است كه می‌تواند در رشد و بالندگی دهیاریها و به تبع آن روستاهای ما نقشی مهم بازی كند. به همین دلیل در این تحقیق تلاش میشود مطالعه‌ای در زمینه اثربخشی عملكرد دهیاریها در بُعد مدیریت امور عمومی روستاها و بر مبنای وظایف محوله به آنان صورت گیرد و علاوه بر ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها، مشكلات آنان نیز از نظر مردم ، اعضای شورا و دهیاران بررسی شود.
1-1- بیان مسئله
مدیریت روستایی در ایران سابقه‌ای طولانی دارد چرا كه روستا و روستایی در این سرزمین از قدیم‌الایام وجود داشته است. «در دوره‌هایی كه روستاها به صورت اقطاع و تیول مورد بهره‌برداری بوده‌اند تا زمانهایی كه به صورت خالصه یا بزرگ مالكی و خرده مالكی اداره می‌شده‌اند، امور مختلف روستا به صورت ادغام شده و یك پارچه مطرح بوده و فرد یا افرادی (مالك، مباشر، نماینده) كه نقش مدیر را داشته‌اند، در رابطه با مقامات حكومتی بوده‌اند. روستاها همواره، خراج‌گذار دولت بوده و به صورت یك مجموعه محسوب می‌شده‌اند. مالك ده نیز اداره امور اجتماعی اقتصادی و سیاسی ده را در دست داشته است. اداره كل زراعت، دامداری، باغداری در سطوح مختلف و بر مبنای نسق، تأمین آب و نگهداری آن، مسائل حفاظتی و حمایت در مقابل عوامل نامساعد طبیعی و امنیتی، مسائل اجتماعی درون روستا و ارتباط روستا با دنیای خارج از روستا و… جملگی تحت مدیریت مالك (به طور اعم) بود و جهت تنظیم و تنسیق امور مختلف افرادی در سطح روستا و عمدتاً از خود روستائیان توسط مالك منصوب می‌گردید. (طالب، 1376، ص 75)
«كدخدا فردی روستایی بود، منتصب مالك و مورد حمایت وی و مجری نظرات مالك كه رابط مالك و روستایی بود، مدیریت عملی ده را كدخدا با بهره‌گیری از همكاری دشتبان، داروغه، سرجفت‌ها، سربنه‌ها، سالارها و… برعهده داشت. بعد از مشروطیت با عنایت به اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی روستاها، در دوره اول مجلس در قانون تشكیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حكام، اداره امور ده را به كدخدا واگذار كرده و ده را به صورت یك دایره حكومتی و در پائین‌ترین رده تشكیلات حكومتی ملاحظه نمودند. هرچه از صدر مشروطیت دور می‌شویم و به سالهای دهه 1340 و دوره انجام اصلاحات ارضی نزدیك می‌شویم، ملاحظه می‌گردد نقش مالك در تعیین و نصب كدخدا یا دهبان (اصطلاحی كه پس از اصلاحات ارضی متداول گردید) كاهش یافته و دولت نقش بارزتری پیدا می‌كند. اصولاً یكی از اهداف انجام اصلاحات ارضی را «دولتی كردن» روستا ذكر كرده‌اند.» (همان ، ص 76)
«انجام اصلاحات ارضی كه قبل از هرچیز درصدد حذف قدرت سیاسی مالكین بود موجب گردید كه ساخت مدیریت روستا آسیب جدی ببیند. در این دوره ظاهراً مردم منشأ قدرت و تعیین كدخدا و مباشر امور روستا شدند. ولی نفوذ مالكین كه جز در مرحله اول اصلاحات ا رضی مورد حمله جدی قرار نگرفت از یك طرف و ورود دولت به روستا از طرف دیگر هیچگاه عملاً این باور را به روستائیان نداد كه اداره امور خود را خود در دست دارند.در این دوره منشأ قدرت در روستا دولت است و مالكین با نفوذ خود در دولت و استفاده از ایادی خود در روستاها، از طریق مقامات دولتی اعمال نفوذ می‌كنند. كدخداها معمولاً همانهایی هستند كه قبلاً بوده‌اند زیرا علاوه بر وجود حالت كم و بیش موروثی، ارتباط كدخدا با مقامات اداری، قابلیت‌ها و شایستگی‌های لازم را از نظر مقامات اداری برای تداوم فعالیت خود داشتند و در كمتر موردی تعویض شدند.» (طالب ، 1376 ، ص 85) به این ترتیب با فروپاشی قدرت سیاسی مالكین، دولت جایگزین آنها در روستا شد چرا كه مردم روستا آمادگی و توانایی لازم برای اداره روستا را نداشته و نهادهای مناسبی نیز برای اعمال قدرت سیاسی مردم در روستا وجود نداشت.
«با فروپاشی حكومت پهلوی در سال 1357، سیستم مدیریت روستایی از جمله انجمنهای ده، سپاهیان بهداشت، دانش و ترویج و آبادانی، هریك به نحوی منحل گردید و شیرازه ارتباط دولت با روستاها از هم گسیخت.برای پر كردن این خلا و عمران و آبادانی روستاها در تابستان 1358 جهاد سازندگی وارد روستا شد و شورای اسلامی روستایی را تشكیل داد. قانون تشكیلات شورای اسلامی كشور در سال 1361 به تصویب رسید و قانون مزبور به این شوراها رسمیت بخشید و تشكیل آنها را برعهده جهاد سازندگی گذاشت. اعضاء شورای اسلامی ده برحسب جمعیت روستا از 5 تا 7 نفر متغیر بود و اعضای آن به طور مستقیم و با رأی مردم برای دوسال انتخاب می‌شدند. این قانون در سال 1365 اصلاح گردید و طول دوره شورا به چهار سال افزایش یافت. شوراهای اسلامی روستایی برخلاف سایر شوراهای مذكور در قانون فوق تشكیل شدند و تا انتخابات جدید شوراها در سال 1377 ادامه یافتند. در سال 1375، قانون تشكیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی كشور به تصویب مجلس رسید یكی از ابتكارات این قانون تعریف یك مقام اجرایی به نام دهیار در هر روستا است كه وظیفه اجرای مصوبات شورای اسلامی روستا را برعهده دارد. براساس این قانون دهیار با انتخاب شورای اسلامی روستا و حكم بخشدار تعیین میشود. بر طبق این قانون تعداد اعضای شورای اسلامی روستاهای تا 1500 نفر جمعیت 3 نفر و روستاهای بیش از 1500 نفر جمعیت و بخش 5 نفر خواهد بود.» (ماهنامه جهاد، 1383، ص 90 و 89)
جایگاه شورا در مدیریت روستایی جایگاهی اجرایی نیست بلكه وظیفه آن تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، سازماندهی و هماهنگی امور است. شورا برای دستیابی به چنین اهدافی تشكیل شده است و هدف اصلی ان پیشبرد سریع و كارآمد برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی، پرورشی و سایر امور رفاهی از طریق همكاری مردم و نظارت بر امور روستا است. دركنار این وظایف تعیین دهیار و نظارت بر كار دهیار را نیز برعهده دارد.
هرچند در قانون مذكور و آئین‌نامه اجرایی آن انتخاب فردی به عنوان دهیار توسط شورای اسلامی به عنوان یكی از وظایف شورا آمده بود و براساس آن در بسیاری از روستاهای كشور دهیاران انتخاب و منصوب گردیدند، ولی به دلایل مختلف از جمله عدم پیش‌بینی قوانین استخدامی، مالی، تشكیلات و سازمان مناسب دهیاری، و نبود منابع درآمدی پایدار در روستاها، عملاً از نظر اجرایی، ایجاد دهیاری در اغلب روستاها، مسكوت باقی ماند. همین امر باعث شد در سال 1377 مجلس به پیشنهاد وزارت كشور «قانون تأسیس دهیاریهای خودكفا در روستاهای كشور» را به تصویب برساند. براساس این قانون دهیاریها به عنوان نهادهای عمومی غیردولتی و با شخصیت حقوقی مستقل و با درخواست روستائیان و مجوز وزارت كشور در هر روستا تشكیل می‌شوند. دهیاریها بطور كلی وظایفی مشابه شهرداری‌ها را در سطح روستا دارا هستند. با این تفاوت كه تأسیس دهیاری در روستا به هیچ وجه مانعی برای اقدامات و كمكهای دولت در جهت رسیدگی به عمران و آبادانی روستاهای مذكور نخواهد شد و با تأسیس دهیاری در هر روستا مدیریت امور عمومی روستا به دهیار سپرده میشود. (ماهنامه جهاد، 1383، ص 90 و 89)
دهیار مقامی اجرایی است كه موظف به اجرای تصمیمات شوراست و نمی‌تواند مستقلاً در زمینه مسائل مختلف روستا تصمیم‌گیری كند. دهیار باید همكاری نزدیكی با شورا داشته باشد و در اصل بازوی اجرایی شورا باشد، به همین دلیل مطالعه چگونگی رابطه دهیار و شورا می‌تواند دارای اهمیت زیادی باشد.
با نگاهی اجمالی به مدیریت روستایی قبل از انقلاب اسلامی روند رشد و گسترش نفوذ دولت در روستاها و جایگزینی آن به جای مالكان قابل مشاهده است. مالكان همه امور روستا را تحت كنترل خود داشته و بنا به منافع خود تا حدود زیادی در امر مدیریت روستا موفق عمل می‌كردند. پس از جایگزینی دولت به جای مالكان در روستاها در اثر اصلاحات ارضی، نیروهای دولتی نتوانستند خلاء مدیریتی ناشی از عدم حضورمالك را پر كنند و از همین زمان مدیریت روستایی دچار كاستی و ضعف گردید در زمان مالكان و ایادی آنها مراد از مدیریت روستایی اداره كلی امور اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، مالی و اداری روستاست كه كلیه ابعاد روستا را شامل می‌شد. بعد از اصلاحات ارضی نیز مدیریت روستایی تا حدود زیادی همان ابعاد چندگانه مدیریتی را دربرمی‌گیرد كه البته با ضعف و ناتوانی در اداره امور همراه است.
در زمان حاضر چون سازمانها و ادارات دخیل در مدیریت روستاها زیاد شده‌اند نمی‌توان به راحتی مدیریت روستایی و ابعاد آن را مشخص كرد چرا كه هر نهاد یا سازمانی خود را متولی بخشی از مدیریت روستا می‌داند اما در حوزه عملكرد دهیاری مراد از مدیریت روستایی اداره امور عمومی روستا باابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، بهداشتی، اداری و… است.
«دهیارها به عنوان سازمانهای عمومی غیردولتی كه اداره امور محلی را با نظارت روستائیان از طریق شوراهای اسلامی روستا به انجام می‌رسانند، در حوزه و عرصه «امور عمومی» و «خدمات عمومی» وظیفه‌مند هستند. در تعاریفی كه از امور عمومی صورت می‌گیرد، فعالیتهایی چون بهبود و نظافت محیط، حفظ و نگهداری و بهره‌برداری از زیرساختها (آب، برق، گاز، تلفن)، فضای سبز محلی، آتش نشانی، امور بهداشتی و آموزشی و فرهنگی و… را شامل میشود.» (دهیاریها ، 1382 ، شماره 1، ص 1)
ذكر یك نكته در اینجا ضروری به نظر می‌رسد و آن نكته این است كه اداره امور عمومی روستا با توسعه یكپارچه روستایی متفاوت است چرا كه توسعه یكپارچه ابعادی به مراتب بیشتر و وسیعتر را نسبت به اداره امور عمومی روستا دربرمی‌گیرد و اداره امور عمومی خود جزئی از توسعه یكپارچه به شمار می‌رود. توسعه یكپارچه روستایی دارای ابعاد مختلفی همچون توسعه اقتصادی، توسعه كشاورزی، حل مشكل اشتغال روستایی و غیره است كه مفهومی به مراتب وسیعتر و همه‌جانبه‌تر از اداره امور عمومی روستاست.
با توجه به نكات ذكر شده هدف اصلی این تحقیق ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها در زمینه اداره امور عمومی روستاست كه بر مبنای وظایفی كه در قانون برای آنها تعیین شده است به انجام می‌رسد.
1-2- اهمیت و ضرورت مسئله
بی‌شك برای افزایش بهره‌وری، بازده و كارایی هر سیستم اجتماعی ـ اقتصادی و تسهیل امور و حل سریع مشكلات داشتن مدیریتی قوی، با تدبیر و توانمند ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. روستا نیز به عنوان یك مجموعه اجتماعی ـ اقتصادی با ابعادی پیچیده و مرتبط با هم نیازمند مدیریتی توانا، دردآشنا و آگاه به مسائل روستایی برای حل آنها می‌باشد تا بتواند به حیات خود ادامه داده، بر مشكلات غلبه كرده و به رشد و بالندگی خود ادامه دهد.
در صورت فقدان مدیریتی كارآمد و توانا در روستا مسایل مهمی همچون مسئله مشاركت روستاییان در طرحهای عمرانی و خدماتی، مراقبت از اماكن عمومی تأسیس شده در روستا و كمكهای مالی روستاییان به طرحهای روستایی دچار وقفه و ركود شده و نوعی بلاتكلیفی و بی‌برنامگی در روستاها بوجود خواهد آمد. از طرفی مسئله ارتباط روستائیان با نهادها و ادارات دولتی و اداره امور عمومی روستا لاینحل باقی خواهد ماند و كسی مسئولیت اینچنین اموری را نخواهد پذیرفت.
با توجه به چنین كاركردهای مهمی كه مدیریت روستایی به رهبری شورای اسلامی و همكاری اجرایی دهیار برعهده دارد بی‌توجهی به آن عواقب بسیار سنگینی برای روستاها و به تبع آن كشور در پی خواهد داشت. به همین منظور توجه به عملكرد دهیاریها در زمینه مدیریت روستایی و بررسی میزان موفقیت و عدم موفقیت آنها دارای اهمیت و اولویتی بسیار ضروری است، چرا كه می‌تواند راهگشای بسیاری از مسایل و مشكلات روستاییان بوده و همچنین با نشان دادن مشكلات و تنگناهای دهیاریها به آنها و همچنین مسئولین مربوطه، گام مهمی در جهت رفع نواقص و مشكلات این نهاد نوپا بردارد. البته توسعه یكپارچه روستایی و پیشرفت همه جانبه روستا از عهده و توان شورا و دهیار خارج است و با توجه به امكانات و اختیاراتی كه دارند نمی‌توانند همه ابعاد توسعه را در روستا پیاده نمایند. به همین دلیل نمی‌توان انتظار و توقعی بالاتر از حد توانشان از آنها داشت.
چنین مطالعاتی دارای ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است چرا كه اداره امور عمومی روستا نقش بسیار مهمی در جلوگیری از تخلیه روستاها، نابودی اماكن عمومی روستا و رشد مهاجرت و به تبع آن شلوغی و ازدحام شهرها خواهد داشت و این خود می‌تواند زمینه‌ساز رشد وتوسعه شهر و روستا را فراهم سازد. البته در مناطق روستایی مسائل مهمی نیز همچون رشد اقتصادی و كشاورزی، اشتغال، توسعه اجتماعی و فرهنگی و… نیز وجود دارد كه در صورت بی‌توجهی به آنها تمامی زحمات دهیار در زمینه اداره امور عمومی روستا و مدیریت روستایی به هدر رفته و اصولاً در آینده روستایی وجود نخواهد داشت كه به مدیریت روستایی نیاز داشته باشد چرا كه تمامی روستاییان به شهرها مهاجرت كرده و روستاها خالی از سكنه خواهند شد.
1-3- اهداف تحقیق
الف) هدف كلی:
ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها در حوزه امور عمومی روستا بر مبنای وظایف محوله به آنها.
ب) اهداف جزئی:
ـ ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها در بعد بهداشتی ـ زیست محیطی روستا.
ـ ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها در بعد اجتماعی روستا.
ـ ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها در بعد اقتصادی ـ عمرانی روستا.
ـ ارزیابی اثربخشی عملكرد دهیاریها در بعد سیاسی ـ انتظامی روستا.
ـ ارزیابی میزان همكاری دهیار با شورا در زمینه اجرای درست و كامل تصمیمات شورا.
ـ بررسی مسائل و مشكلات دهیاریها.
این اهداف با توجه به وظایف واگذار شده به دهیاری در قانون و استفاده از رویكرد هدف در زمینه اثربخشی سازمانها تعیین شده اند.
1-4- سوالات اساسی تحقیق
ـ اثربخشی عملكرد دهیاریها از نظر مردم، شورا و دهیار از آغاز فعالیتشان تاكنون چگونه بوده است؟
ـ دهیار به چه میزان به اجرای تصمیمات و نظرات شورا پایبند است؟
ـ چه مسائل و مشكلاتی بر سر راه دهیاریها وجود دارد؟
برای دیدن فهرست این پایان نامه می توانید اینجا کلیک کنید
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد
یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است